Στιχουργοί: Φίλων Κτενίδης
Συνθέτες: Θεόφιλος Πουταχίδης
Η Κρώμ’ τη χαράς το πουλίν, τη τραγωδί’ η μάναν, μωρού κασέλαν έχτισεν ας ση λύρας το ξύλον Εποίκεν φορτοδέματα τη κεμεντζ̌ές τα κόρδας Εφορτώθεν η άκλερος, το λείμψανον τη ψ̌ης ατ’ς κι ερχίνεσεν το κλάψιμον και την μοιρολογίαν Αεν-Παύλον εκλίστεν κα’, ο Ταύρον εγονάτ’σεν Ο Κασκαμπάς ’χαμήλωσεν το Μετζ̌ίτ εκουράεν και τα Καμένα τ’ έρημα στέκ’νε και αφουκρούνταν Αφουκρούνταν και θλίφκουνταν και κλαίγ’νε ούλ’ εντάμαν Θεέ μ’, δείξον την δύναμη Σ’! Χριστέ μ’, ποίσον το θάμα Σ’! Ποίσον με πέτρινον κρεμόν, άμον τ’ Αλογοστάρι͜α, Ποίσον με πράσινον λιβάδ’ άμον τα Λειβαδία, Ποίσον με ασάλευτον ραχ̌ίν, άμον τον Αεν-Παύλον Να μη ’πορώ και πορπατώ, σον τόπο μ’ ν’ απομένω Έχω κεπία απότιστα, αθέριστα χωράφι͜α Έχω πρόατ’ ανάλμεχτα, κ’ αιγίδι͜α να αλμέγω Τα χτήνια μ’ θέλ’νε το πλυμίν, ρωγ̆ίν θέλ’νε τ’ αρνία μ’! Τα σ̌κυλία μ’ γουρνι͜άγουνταν και το μαλέζ’ περ’μέν’νε ’Φήκα τα πόρτας ανοιχτά, δρανίν και παραθύρι͜α Θ’ εμπαίν’ αέρας κι άνεμον και θα βζήν’ την καντήλαν ♫ Θεέ μ’, δείξον τη δύναμη Σ’! Χριστέ μ’, ποίσον το θάμα Σ’! Ποίσον με ποταμόπετραν βαρύν τη καταρράχτε Ποίσον με σπέλιας κατωθύρ’, σην γην καταχωμένον Ποίσον με, αν θέλτς, μικρόν λιθάρ’, αν θέλτς, ποίσον με χώμαν. Θεέ μ’, ποίσον με ήντι͜αν θέλτς, μόνον σον τόπο μ’, άφ’ς με! Άφ’ς με αδά να θάφκουμαι, σον τόπον ντ’ εγεννέθα, σο μνήμαν όμπου έθαψα την μάνα μ’ και τον κύρη μ’ Σίτ’ έλεγεν, σίτ’ έκλαιγεν και σίτι͜α ενεσύρ’νεν, έρθεν και παραστέκει͜ ατεν η καλοαδελφή ατ’ς, οικοκυρά η Γίμερα ας σα Κοφρακοφώλι͜α², Ας σον Αγιάννεν ντ’ αρχινούν, κι έρχουνταν ση Σαράντων τα δάκρυ͜α τουν ενώθανε, κι εγέντανε ποτάμι κι εποταμίγαν σο ποτάμ’, σην δα̤κροχαλαρδίαν
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αδά | εδώ | ||
| άκλερος | άκληρος, φτωχός, δύστυχος, ταλαίπωρος | ||
| αλμέγω | αρμέγω | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανάλμεχτα | αυτά που δεν έχουν αρμεχθεί | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ας σον | απ’ τον | ασό σον (από τον) | |
| ατεν | αυτήν | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| αφουκρούνταν | αφουγκράζονται | ||
| άφ’ς | (προστ.) άφησε | ||
| βζήν’ | σβήνω/ει | ||
| γουρνι͜άγουνταν | ουρλιάζουν | ||
| δα̤κροχαλαρδίαν | πλημμύρα χειμάρρου από δάκρυα | δάκρυα + χαλαρδία | |
| δείξον | (προστ.) δείξε | ||
| δρανίν | φεγγίτης, άνω μέρος στέγης, οριζόντια στέγη σπιτιού | ||
| εγεννέθα | γεννήθηκα | ||
| εγέντανε | έγιναν | ||
| εγονάτ’σεν | γονάτισε | ||
| εκλίστεν | έκλινε, έσκυψε | ||
| εκουράεν | έσπασε, έκοψε στη μέση | kırmak | |
| εμπαίν’ | μπαίνει | ||
| ενεσύρ’νεν | έκλαιγε γοερά με λυγμούς | ||
| εντάμαν | μαζί | ||
| ενώθανε | ενώθηκαν | ||
| εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
| εποταμίγαν | πλημμύρισαν | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| ερχίνεσεν | άρχισε | ||
| έρχουνταν | έρχονται | ||
| εφορτώθεν | φορτώθηκε | ||
| ήντι͜αν | οτιδήποτε, ό,τι | ||
| θάμα | θαύμα | ||
| θάφκουμαι | θαφτώ | ||
| θέλ’νε | θέλουν | ||
| θέλτς | θέλεις | ||
| θλίφκουνταν | θλίβονται | ||
| κα’ | κάτω | ||
| Καμένα | περιοχή κοντά στην Παναγία Σουμελά | ||
| κασέλαν | φέρετρο | cassela | |
| καταρράχτε | καταρράκτη, καταπακτής, οριζόντιας πόρτας σε δάπεδο ή οροφή του στάβλου/μαντριού που οδηγεί σε ξεχωριστό χώρο | ||
| κατωθύρ’ | κατώφλι, η παράπλευρη και κάτω ξύλινη δοκός της πόρτας, ο πρόδρομος | ||
| κεμεντζ̌ές | λύρας | kemençe/kemānçe | |
| κεπία | (ον.) κήποι, (αιτ.) κήπους | ||
| κλαίγ’νε | κλαίνε | ||
| κόρδας | χορδές | ||
| κρεμόν | γκρεμό | ||
| λιβάδ’ | λιβάδι | ||
| λιθάρ’ | λιθάρι, πέτρα | ||
| μαλέζ’ | υδαρής χυλός, αλευρόσουπα | ||
| ούλ’ | όλοι | ||
| παραστέκει | βοηθά, στηρίζει, περιποιείται | ||
| περ’μέν’νε | περιμένουν | ||
| πλυμίν | χόρτα διάφορα και λαχανικά βρασμένα και προσφερόμενα ως τροφή στις αγελάδες, μτφ. το νερουλό και άνοστο φαγητό | ||
| ποίσον | (προστ.) κάνε, φτιάξε | ποιέω, ποιῶ | |
| πορπατώ | περπατάω | ||
| πόρτας | (ονομ.πληθ.) πόρτες | porta | |
| ’πορώ | (επορώ) μπορώ | ||
| ποτάμ’ | ποτάμι | ||
| ραχ̌ίν | βουνό, ράχη | ||
| ρωγ̆ίν | θήλη μαστού ζώου | ||
| σίτ’ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| σίτι͜α | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| σπέλιας | σπηλιάς | ||
| στέκ’νε | στέκουν | ||
| τουν | τους | ||
| τραγωδί’ | τραγουδιού | ||
| ’φήκα | (εφήκα) άφησα | ||
| χτήνια | αγελάδες | ||
| ψ̌ης | ψυχής |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αδά | εδώ | ||
| άκλερος | άκληρος, φτωχός, δύστυχος, ταλαίπωρος | ||
| αλμέγω | αρμέγω | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανάλμεχτα | αυτά που δεν έχουν αρμεχθεί | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ας σον | απ’ τον | ασό σον (από τον) | |
| ατεν | αυτήν | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| αφουκρούνταν | αφουγκράζονται | ||
| άφ’ς | (προστ.) άφησε | ||
| βζήν’ | σβήνω/ει | ||
| γουρνι͜άγουνταν | ουρλιάζουν | ||
| δα̤κροχαλαρδίαν | πλημμύρα χειμάρρου από δάκρυα | δάκρυα + χαλαρδία | |
| δείξον | (προστ.) δείξε | ||
| δρανίν | φεγγίτης, άνω μέρος στέγης, οριζόντια στέγη σπιτιού | ||
| εγεννέθα | γεννήθηκα | ||
| εγέντανε | έγιναν | ||
| εγονάτ’σεν | γονάτισε | ||
| εκλίστεν | έκλινε, έσκυψε | ||
| εκουράεν | έσπασε, έκοψε στη μέση | kırmak | |
| εμπαίν’ | μπαίνει | ||
| ενεσύρ’νεν | έκλαιγε γοερά με λυγμούς | ||
| εντάμαν | μαζί | ||
| ενώθανε | ενώθηκαν | ||
| εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
| εποταμίγαν | πλημμύρισαν | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| ερχίνεσεν | άρχισε | ||
| έρχουνταν | έρχονται | ||
| εφορτώθεν | φορτώθηκε | ||
| ήντι͜αν | οτιδήποτε, ό,τι | ||
| θάμα | θαύμα | ||
| θάφκουμαι | θαφτώ | ||
| θέλ’νε | θέλουν | ||
| θέλτς | θέλεις | ||
| θλίφκουνταν | θλίβονται | ||
| κα’ | κάτω | ||
| Καμένα | περιοχή κοντά στην Παναγία Σουμελά | ||
| κασέλαν | φέρετρο | cassela | |
| καταρράχτε | καταρράκτη, καταπακτής, οριζόντιας πόρτας σε δάπεδο ή οροφή του στάβλου/μαντριού που οδηγεί σε ξεχωριστό χώρο | ||
| κατωθύρ’ | κατώφλι, η παράπλευρη και κάτω ξύλινη δοκός της πόρτας, ο πρόδρομος | ||
| κεμεντζ̌ές | λύρας | kemençe/kemānçe | |
| κεπία | (ον.) κήποι, (αιτ.) κήπους | ||
| κλαίγ’νε | κλαίνε | ||
| κόρδας | χορδές | ||
| κρεμόν | γκρεμό | ||
| λιβάδ’ | λιβάδι | ||
| λιθάρ’ | λιθάρι, πέτρα | ||
| μαλέζ’ | υδαρής χυλός, αλευρόσουπα | ||
| ούλ’ | όλοι | ||
| παραστέκει | βοηθά, στηρίζει, περιποιείται | ||
| περ’μέν’νε | περιμένουν | ||
| πλυμίν | χόρτα διάφορα και λαχανικά βρασμένα και προσφερόμενα ως τροφή στις αγελάδες, μτφ. το νερουλό και άνοστο φαγητό | ||
| ποίσον | (προστ.) κάνε, φτιάξε | ποιέω, ποιῶ | |
| πορπατώ | περπατάω | ||
| πόρτας | (ονομ.πληθ.) πόρτες | porta | |
| ’πορώ | (επορώ) μπορώ | ||
| ποτάμ’ | ποτάμι | ||
| ραχ̌ίν | βουνό, ράχη | ||
| ρωγ̆ίν | θήλη μαστού ζώου | ||
| σίτ’ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| σίτι͜α | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| σπέλιας | σπηλιάς | ||
| στέκ’νε | στέκουν | ||
| τουν | τους | ||
| τραγωδί’ | τραγουδιού | ||
| ’φήκα | (εφήκα) άφησα | ||
| χτήνια | αγελάδες | ||
| ψ̌ης | ψυχής |
¹ Αλογοστάρι͜α: Τοπωνύμιο που αναφέρεται σε απότομους βράχους στο άνω μέρος της μεσαίας ράχης της Κρώμνης του Πόντου, κάτω από τους οποίους η ράχη διχάζεται σε δυτικότερο και ανατολικότερο μέρος. ² Κοχρακοφώλι͜α/Κοφρακοφώλι͜α/Κορακοφώλια: Τοπωνύμιο που αναφέρεται σε τεράστιο βάραθρο με απότομες, κατακόρυφες πλαγιές και όρθιους βράχους μεταξύ Ίμερας και Κρώμνης Χαλδίας Πόντου, το οποίο εκτείνεται από την κορυφή του Αγίου Ηλία έως την ενορία Θωμάντων της Ίμερας και την κορυφή του χωρίου Λυκάστ.
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 