
Στιχουργοί: Φίλων Κτενίδης
Συνθέτες: Θεόφιλος Πουταχίδης
Ο Αε-Σάββας κρυφοκλαίει κι Αε-Φίλιππον στενάζει όνταν ελέπ’νε να σουμών’ν’ τ’ άκλερα τα καράβι͜α π’ είχαν πανία ολόμαυρα, σ̌κοινία οφιδένι͜α, π’ είχαν κατάρτι͜α άμον σταυρά, μαύρα κι αραχνιασμένα, π’ έρθαν ας σην Ανατολήν, με θάνατου παντέραν Η Όφ’ με τα χωρία ’θε, με τ’ έμορφα λαγκάδι͜α, τα κρύα ποταμόνερα, τ’ ήμερα ακρογιάλια π’ είχ̌εν τζαμία ντ’ έκρυφταν εικόνας αγιασμένα π’ είχ̌εν μολάδες χριστιανούς, χοτζ̌άδες βαφτισμένους, εκλείδωσεν τα εγκλησι͜άς κι επέρεν τ’ ανοιγάρι͜α επέρεν ας σο μαυρόχωμαν κι ας σο άσπρον την πέτραν κι έρθεν με τα φελούκας ατ’ς κι άραξεν σην Δαφνούνταν Το πορτοκαλολίβαδον, το πράσινον το Ρίζιον, εφέκεν τα νεράτζι͜α ’θε, τα χρυσά πορτοκάλια, ετυλίγεν τα φύλλα τουν, σάβανα μυρωμένα κι έρθεν με τ’ άλλτς, έρθεν με τ’ ούλτς, σο μαύρον τ’ ακρογιάλι Έρθανε και τα Σούρμενα, με τα πολλά καΐκια, με τοι πολλούς τοι ξενιτειάντς, με τοι καλούς ψαλτάδες, έρθανε και εκχ̌ύγανε κι εγόμωσαν τα στράτας κι ενώθανε με τ’ αλλουνούς, π’ έρθαν ας σα ραχ̌ία Ν’ αηλί εμέν, να βάι εμέν, ντό είν’ ατά ντ’ ελέπω; Ούλ’ επέλεκαν τον γιαλόν κι εφέκαν τα τουμπία Εκείν’ π’ έγκεν ανατολή, κι άλλ’ π’ έφερεν η δύση, εκείν’ π’ έρθαν ας σα ψηλά, κι άλλ’ ας σα θαλασσάκρι͜α, π’ έρθαν ας σα γειτονοτόπ’ς και ας σα σιμοχώρι͜α, ενώθανε και έβαλαν σην μέσ’ την Τραπεζούνταν
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
| άκλερα | άκληρα, φτωχά, δυστυχή, ταλαίπωρα | ||
| άλλτς | άλλους | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανοιγάρι͜α | κλειδιά | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ας σην | απ’ την | ασό σην (από την) | |
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| ατά | αυτά | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| γειτονοτόπ’ς | γειτονικούς τόπους | ||
| έγκεν | έφερε | ||
| εγόμωσαν | γέμισαν | ||
| εικόνας | (ονομ. πληθ., τα) εικόνες | ||
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| εκείν’ | εκείνοι/α | ||
| έκρυφταν | έκρυβαν | ||
| εκχ̌ύγανε | εκχύθηκαν, χύθηκαν, εξέρρευσαν | εκχύνω<ἐγχέω< ἐν + χέω | |
| ελέπ’νε | βλέπουνε | ||
| ελέπω | βλέπω | ||
| έμορφα | όμορφα | ||
| ενώθανε | ενώθηκαν | ||
| επέλεκαν | εγκατέλειψαν, άφησαν | ἀπόλλυμι | |
| επέρεν | πήρε | ||
| έρθαν | ήρθαν | ||
| έρθανε | ήρθαν | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| ετυλίγεν | τυλίχθηκε | ||
| εφέκαν | αφήσαν | ||
| εφέκεν | άφησε | ||
| θαλασσάκρι͜α | οι ακροθαλασσιές, τα ακρογιάλια | ||
| ’θε | του/της | ||
| καΐκια | μικρές βάρκες | kayık | |
| μέσ’ | μέση | ||
| ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
| ξενιτειάντς | ξενιτεμένους | ||
| όνταν | όταν | ||
| ούλ’ | όλοι | ||
| ούλτς | όλους | ||
| παντέραν | σημαία που υψώνεται ως ιδιαίτερο διακριτικό παρουσίας | bandiera | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| σιμοχώρι͜α | γειτονικά/κοντινά χωριά | ||
| σ̌κοινία | σχοινιά | ||
| σουμών’ν’ | σιμώνουν, πλησιάζουν, κοντεύουν | ||
| σταυρά | σταυροί | ||
| στράτας | (ονομ.) δρόμοι, (αιτ.) δρόμους | ||
| τοι | τους/τις | ||
| τουμπία | υψώματα, λοφίσκοι, μικρές προεξοχές σε ομαλό έδαφος | tumba<τύμβος | |
| τουν | τους | ||
| φελούκας | βάρκες | ||
| χοτζ̌άδες | Τούρκοι ιεροδιδάσκαλοι, ιμάμηδες | hoca/ḫvāce | |
| χωρία | χωριά | ||
| ψαλτάδες | ψάλτες |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
| άκλερα | άκληρα, φτωχά, δυστυχή, ταλαίπωρα | ||
| άλλτς | άλλους | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανοιγάρι͜α | κλειδιά | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ας σην | απ’ την | ασό σην (από την) | |
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| ατά | αυτά | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| γειτονοτόπ’ς | γειτονικούς τόπους | ||
| έγκεν | έφερε | ||
| εγόμωσαν | γέμισαν | ||
| εικόνας | (ονομ. πληθ., τα) εικόνες | ||
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| εκείν’ | εκείνοι/α | ||
| έκρυφταν | έκρυβαν | ||
| εκχ̌ύγανε | εκχύθηκαν, χύθηκαν, εξέρρευσαν | εκχύνω<ἐγχέω< ἐν + χέω | |
| ελέπ’νε | βλέπουνε | ||
| ελέπω | βλέπω | ||
| έμορφα | όμορφα | ||
| ενώθανε | ενώθηκαν | ||
| επέλεκαν | εγκατέλειψαν, άφησαν | ἀπόλλυμι | |
| επέρεν | πήρε | ||
| έρθαν | ήρθαν | ||
| έρθανε | ήρθαν | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| ετυλίγεν | τυλίχθηκε | ||
| εφέκαν | αφήσαν | ||
| εφέκεν | άφησε | ||
| θαλασσάκρι͜α | οι ακροθαλασσιές, τα ακρογιάλια | ||
| ’θε | του/της | ||
| καΐκια | μικρές βάρκες | kayık | |
| μέσ’ | μέση | ||
| ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
| ξενιτειάντς | ξενιτεμένους | ||
| όνταν | όταν | ||
| ούλ’ | όλοι | ||
| ούλτς | όλους | ||
| παντέραν | σημαία που υψώνεται ως ιδιαίτερο διακριτικό παρουσίας | bandiera | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| σιμοχώρι͜α | γειτονικά/κοντινά χωριά | ||
| σ̌κοινία | σχοινιά | ||
| σουμών’ν’ | σιμώνουν, πλησιάζουν, κοντεύουν | ||
| σταυρά | σταυροί | ||
| στράτας | (ονομ.) δρόμοι, (αιτ.) δρόμους | ||
| τοι | τους/τις | ||
| τουμπία | υψώματα, λοφίσκοι, μικρές προεξοχές σε ομαλό έδαφος | tumba<τύμβος | |
| τουν | τους | ||
| φελούκας | βάρκες | ||
| χοτζ̌άδες | Τούρκοι ιεροδιδάσκαλοι, ιμάμηδες | hoca/ḫvāce | |
| χωρία | χωριά | ||
| ψαλτάδες | ψάλτες |

