Εγομώθανε τ’ ομμάτι͜α μ’ να νουνίζω και να κλαίγω -ι Τη καρδίας ι-μ’ τα πόνια -ι σ’ όλον τον κόσμον να λέγω -ι Το χωρίο, τα παρχάρι͜α -ι άξανα έρθαν σ’ ακίλι μ’ Εροθύμεσα τη μάνα μ’, τα ραχ̌ία και τον κύρη μ’ Τη καρδίας ι-μ’ η πόρτα -ι εσπαλίεν ας σα τέρτι͜α -ι Άμον γυρευός ψουλαφώ -ι ξένους άνθρωπους σην πόρτα -ι Το χωρίο, τα παρχάρι͜α -ι άξανα έρθαν σ’ ακίλι μ’ Εροθύμεσα τη μάνα μ’, τα ραχ̌ία και τον κύρη μ’ Όνταν πεινώ τρώγω γαίμα -ι, όνταν διψώ πίνω δάκρυ͜α -ι Έσπρυνανε τα μαλλία μ’ έχ̌’ εγβαίν’ η ψ̌η μ’ σα μακρά -ι Το χωρίο, τα παρχάρι͜α -ι άξανα έρθαν σ’ ακίλι μ’ Εροθύμεσα τη μάνα μ’, τα ραχ̌ία και τον κύρη μ’ Αραᶥεύω τα παλαιᶥά -ι νά ’ρχουμαι πάντα νουνίζω -ι Έλα, μύριγα τη μύρα μ’ τέρ’, παρχαρέᶥα μυρίζω-ι Το χωρίο, τα παρχάρι͜α -ι Άξανα έρθαν σ’ ακίλι μ’ Εροθύμεσα τη μάνα μ’, Τα ραχ̌ία και τον κύρη μ’ Αν χάμαι, έι-τι!¹ παιδία, -ι φέρειτε με σα ραχ̌ία -ι Αν ’ποθάνω, έι-τι! παιδία, -ι φέρειτε με σα ραχ̌ία -ι Νέ νερό θέλω, νέ φαΐ, σώνουνε με τα πουλία Το χωρίο, τα παρχάρι͜α άξανα έρθαν σ’ ακίλι μ’ Εροθύμεσα τη μάνα μ’ τα ραχ̌ία και τον κύρη μ’ Ελάστα, επορπάτεσα -ι χωρία και μεμλεκέτι͜α -ι Άμον εσέναν πα ’κ’ είδα -ι σον κόσμον, έι Τραπεζούντα -ι!
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| ακίλι | μυαλό | akıl/ʿaḳl | |
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| άξανα | ξανά, πάλι | ||
| αραᶥεύω | (αραεύω) ψάχνω, αναζητώ, γυρεύω | aramak | |
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| γαίμα | αίμα | ||
| γυρευός | επαίτης, ζητιάνος | ||
| εγβαίν’ | βγαίνει | ||
| εγομώθανε | γεμίσανε, βούρκωσαν, κόμπιασαν | ||
| ελάστα | περιφέρθηκα, τριγύρισα, περιπλανήθηκα | ἀλάομαι/ηλάσκω | |
| επορπάτεσα | περπάτησα | ||
| έρθαν | ήρθαν | ||
| εροθύμεσα | νοστάλγησα | ||
| εσπαλίεν | σφαλίστηκε, έκλεισε εντελώς/πολύ καλά | ||
| έσπρυνανε | άσπρισαν | ||
| έχ̌’ | έχει | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καρδίας | (τη, γεν.) καρδιάς, (τα, ονομ. πληθ.) καρδιές | ||
| μακρά | (επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα | ||
| μεμλεκέτι͜α | η επικράτεια | memleket | |
| μύρα | οσμή, μυρωδιά | ||
| μύριγα | (προστ.) μύρισε | ||
| νέ | ούτε | ne | |
| νουνίζω | σκέφτομαι | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| όνταν | όταν | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παρχαρέᶥα | (παρχαρέα) μυρωδιά παρχαριού | ||
| παρχάρι͜α | ορεινοί τόποι θερινής βοσκής | ||
| πόνια | (ονομ.) πόνοι, (αιτ.) πόνους | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| ’ρχουμαι | (έρχουμαι) έρχομαι | ||
| σώνουνε | αρκούν | ||
| τέρ’ | (προστ.) κοίταξε | ||
| τέρτι͜α | καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
| χάμαι | χάνομαι, μτφ. πεθαίνω | ||
| χωρία | χωριά | ||
| ψ̌η | ψυχή | ||
| ψουλαφώ | ζητώ |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| ακίλι | μυαλό | akıl/ʿaḳl | |
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| άξανα | ξανά, πάλι | ||
| αραᶥεύω | (αραεύω) ψάχνω, αναζητώ, γυρεύω | aramak | |
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| γαίμα | αίμα | ||
| γυρευός | επαίτης, ζητιάνος | ||
| εγβαίν’ | βγαίνει | ||
| εγομώθανε | γεμίσανε, βούρκωσαν, κόμπιασαν | ||
| ελάστα | περιφέρθηκα, τριγύρισα, περιπλανήθηκα | ἀλάομαι/ηλάσκω | |
| επορπάτεσα | περπάτησα | ||
| έρθαν | ήρθαν | ||
| εροθύμεσα | νοστάλγησα | ||
| εσπαλίεν | σφαλίστηκε, έκλεισε εντελώς/πολύ καλά | ||
| έσπρυνανε | άσπρισαν | ||
| έχ̌’ | έχει | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καρδίας | (τη, γεν.) καρδιάς, (τα, ονομ. πληθ.) καρδιές | ||
| μακρά | (επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα | ||
| μεμλεκέτι͜α | η επικράτεια | memleket | |
| μύρα | οσμή, μυρωδιά | ||
| μύριγα | (προστ.) μύρισε | ||
| νέ | ούτε | ne | |
| νουνίζω | σκέφτομαι | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| όνταν | όταν | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παρχαρέᶥα | (παρχαρέα) μυρωδιά παρχαριού | ||
| παρχάρι͜α | ορεινοί τόποι θερινής βοσκής | ||
| πόνια | (ονομ.) πόνοι, (αιτ.) πόνους | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| ’ρχουμαι | (έρχουμαι) έρχομαι | ||
| σώνουνε | αρκούν | ||
| τέρ’ | (προστ.) κοίταξε | ||
| τέρτι͜α | καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
| χάμαι | χάνομαι, μτφ. πεθαίνω | ||
| χωρία | χωριά | ||
| ψ̌η | ψυχή | ||
| ψουλαφώ | ζητώ |
¹ Σύντμηση του έικιτι (hey gidi)=έκφραση αναπόλησης που υποδηλώνει νοσταλγία για κάτι παρελθοντικό ή εκδήλωση συμπόνοιας για κάποιον
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 