Η τρυγόνα/Τη τυφεκί’ μ’ το ταπάν/Σήμερον έν’ Κερεκή/Είναν Σ̌ουμπούλαν αγαπώ
Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Ακεί πέρα σ’ ορμανόπον [η τρυγόνα, η τρυγόνα/κορώνα] έστεκεν κι εποίν’νεν ξύλα [η τρυγόνα, η τρυγόνα/κορώνα]⇋ Τα ξύλα τ’ς έταν οξέας, [η τρυγόνα, η τρυγόνα/κορώνα] κι άντρας ατ’ς έτον μυξέας [η τρυγόνα, η κορώνα/τρυγόνα]⇋ ♫ Τη τυφεκί’ μ’ το ταπάν άμον το Καράκαπαν Τη σέβντας ι-μ’ τ’ όνομαν γραμμένον έν’ εκειαπάν’ Ε! κόρ’, τίνος είσαι; Μήλον κόκκινον είσαι Παχ̌υμένον κι έμορφον μαϊσσωματικόν είσαι ♫ Σήμερον έν’ Κερεκή, στά ολίγον κι επεκεί Την Κερεκήν που δουλεύ’ τη Δευτέραν αρτουρεύ’ Τη Σάββαν δουλείαν, τούλωσον, μ’ ευτάς λαλίαν Τη Δευτέραν κετσ̌ινεύ’νε οι τεμπέλ’ που ’κι δουλεύ’νε Την Τρίτ’ μ’ αρχινάς δουλεία, θα ευρήκ’ σε αναποδία Που νηστεύ’ Τετράδ’ κόφ’νε τη δι͜αβόλ’ τ’ ουράδ’ ♫ Είναν σ̌ουμπούλαν αγαπώ, τ’ όνομαν ατ’ς ’κι λέγω Την ώραν ντο ’κ’ ελέπ’ ατεν κάθουμαι κα’ και κλαίγω Σ̌ουμπούλα μ’, έλα -ν-,έλα Σ̌ουμπούλα μ’, έλα -ν-,έλα Όντες τερώ σε, μη τερείς αφκακέσ’, χαμογέλα! Έλα, πουλί μ’, έλα, αρνί μ’, έλα, μη τυραννί͜εις με Τ’ εμόν η ψ̌η ολίγον έν’, εβγαίν’ κι άλλο ’κ’ ευρήκ’ς με Σ̌ουμπούλα μ’, έλα -ν-,έλα Σ̌ουμπούλα μ’, έλα -ν-,έλα Όντες τερώ σε, μη τερείς αφκακέσ’, χαμογέλα!
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| ακεί | εκεί | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| αρτουρεύ’ | περισσεύει, αυξάνει, αποταμιεύει, εξοικονομεί | artırmak | |
| ατεν | αυτήν | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| αφκακέσ’ | κάτω πέρα | ||
| δι͜αβόλ’ | (ον.πληθ.) διάβολοι, (γεν. ενικ.) διαβόλου | ||
| δουλεία | δουλειά, εργασία | ||
| δουλείαν | δουλειά | ||
| δουλεύ’ | δουλεύει | ||
| δουλεύ’νε | δουλεύουν | ||
| εβγαίν’ | βγαίνει | ||
| είναν | έναν, μία | ||
| εκειαπάν’ | εκεί πάνω | ||
| ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| έμορφον | όμορφο | ||
| έν’ | είναι | ||
| επεκεί | από εκεί, από τότε, ύστερα, κατόπιν | ||
| εποίν’νεν | έκανε, έφτιαχνε | ποιέω-ῶ | |
| έταν | ήταν | ||
| έτον | ήταν | ||
| ευρήκ’ | βρίσκω/ει | ||
| ευρήκ’ς | βρίσκεις | ||
| ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κα’ | κάτω | ||
| Καράκαπαν | ονομασία βουνού στην σημ. Τουρκία, στα ανατολικά όρια της Άνω Ματσούκας και με υψόμετρο 2,4 χλμ | Karakaban< kara (=μαύρο) + kaban (կաբան=κορυφή, απότομος λόφος) | |
| Κερεκή | Κυριακή | ||
| Κερεκήν | Κυριακή | ||
| κετσ̌ινεύ’νε | βιοπορίζονται, βγάζουν τα προς το ζην | geçinmek | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κορώνα | (ή κορόνα) κουρούνα, μτφ. προσφώνηση γυναίκας (για γυναίκα που χήρεψε), μτφ. καημένη | κορώνη | |
| κόφ’νε | κόβουνε | ||
| λαλίαν | λαλιά, φωνή | ||
| μυξέας | μυξιάρης | ||
| ολίγον | λίγο | ||
| όντες | όταν | ||
| οξέας | οξιές | ||
| ορμανόπον | δασάκι | orman | |
| ουράδ’ | ουρά | ||
| παχ̌υμένον | παχυμένο, καλοθρεμμένο, παχύ, τροφαντό | ||
| Σάββαν | Σάββατο | Shabbat | |
| σέβντας | (πληθ. τα) αγάπες, έρωτες | sevda/sevdā | |
| σ̌ουμπούλα | αυτή που είναι σα ζουμπούλι | sümbül/sunbul | |
| σ̌ουμπούλαν | αυτή που είναι σα ζουμπούλι | sümbül/sunbul | |
| στά | (προστ.) στάσου | ||
| ταπάν | βάση, το πίσω τμήμα (κοντάκι) τυφεκίου | taban | |
| τεμπέλ’ | τεμπέληδες | tembel/tenbel | |
| τερείς | κοιτάς | ||
| τερώ | κοιτώ | ||
| Τετράδ’ | Τετάρτη | ||
| τίνος | ποιού; | ||
| τούλωσον | (προστ.) ησύχασε, κάτσε φρόνιμα | τυλώ | |
| Τρίτ’ | Τρίτη | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τυραννί͜εις | τυραννάς, ταλαιπωρείς | ||
| τυφεκί’ | τουφεκιού | tüfek/tufeng | |
| ψ̌η | ψυχή |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| ακεί | εκεί | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| αρτουρεύ’ | περισσεύει, αυξάνει, αποταμιεύει, εξοικονομεί | artırmak | |
| ατεν | αυτήν | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| αφκακέσ’ | κάτω πέρα | ||
| δι͜αβόλ’ | (ον.πληθ.) διάβολοι, (γεν. ενικ.) διαβόλου | ||
| δουλεία | δουλειά, εργασία | ||
| δουλείαν | δουλειά | ||
| δουλεύ’ | δουλεύει | ||
| δουλεύ’νε | δουλεύουν | ||
| εβγαίν’ | βγαίνει | ||
| είναν | έναν, μία | ||
| εκειαπάν’ | εκεί πάνω | ||
| ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| έμορφον | όμορφο | ||
| έν’ | είναι | ||
| επεκεί | από εκεί, από τότε, ύστερα, κατόπιν | ||
| εποίν’νεν | έκανε, έφτιαχνε | ποιέω-ῶ | |
| έταν | ήταν | ||
| έτον | ήταν | ||
| ευρήκ’ | βρίσκω/ει | ||
| ευρήκ’ς | βρίσκεις | ||
| ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κα’ | κάτω | ||
| Καράκαπαν | ονομασία βουνού στην σημ. Τουρκία, στα ανατολικά όρια της Άνω Ματσούκας και με υψόμετρο 2,4 χλμ | Karakaban< kara (=μαύρο) + kaban (կաբան=κορυφή, απότομος λόφος) | |
| Κερεκή | Κυριακή | ||
| Κερεκήν | Κυριακή | ||
| κετσ̌ινεύ’νε | βιοπορίζονται, βγάζουν τα προς το ζην | geçinmek | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κορώνα | (ή κορόνα) κουρούνα, μτφ. προσφώνηση γυναίκας (για γυναίκα που χήρεψε), μτφ. καημένη | κορώνη | |
| κόφ’νε | κόβουνε | ||
| λαλίαν | λαλιά, φωνή | ||
| μυξέας | μυξιάρης | ||
| ολίγον | λίγο | ||
| όντες | όταν | ||
| οξέας | οξιές | ||
| ορμανόπον | δασάκι | orman | |
| ουράδ’ | ουρά | ||
| παχ̌υμένον | παχυμένο, καλοθρεμμένο, παχύ, τροφαντό | ||
| Σάββαν | Σάββατο | Shabbat | |
| σέβντας | (πληθ. τα) αγάπες, έρωτες | sevda/sevdā | |
| σ̌ουμπούλα | αυτή που είναι σα ζουμπούλι | sümbül/sunbul | |
| σ̌ουμπούλαν | αυτή που είναι σα ζουμπούλι | sümbül/sunbul | |
| στά | (προστ.) στάσου | ||
| ταπάν | βάση, το πίσω τμήμα (κοντάκι) τυφεκίου | taban | |
| τεμπέλ’ | τεμπέληδες | tembel/tenbel | |
| τερείς | κοιτάς | ||
| τερώ | κοιτώ | ||
| Τετράδ’ | Τετάρτη | ||
| τίνος | ποιού; | ||
| τούλωσον | (προστ.) ησύχασε, κάτσε φρόνιμα | τυλώ | |
| Τρίτ’ | Τρίτη | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τυραννί͜εις | τυραννάς, ταλαιπωρείς | ||
| τυφεκί’ | τουφεκιού | tüfek/tufeng | |
| ψ̌η | ψυχή |
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 