Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Εμέν οι λύκ’ εσάρεψαν απαγκέσ’ σα Καμένα¹ Θα στείλω σε τα λώματα μ’ λερά και ματωμένα Τρώει ο λύκον, τρώει ο λύκον τη Σαντέτ’σσας το μικρίκον Έτονε πολλά έμορφον¹ και πολλά -ν- ατσ̌αΐπ’κον Κλάψον με, μάνα, κλάψον με σα καρίπ’κα -ν- επέμ’να Σ’ αποψιζ’νόν και σην βραδήν σο τσ̌όλι μ’ ενεμένα Τρώει ο λύκον την κερβάναν κι όλον τον καλόν το χτήνον Πόσα βραδάς εμόνασες εμέν τον Κωνσταντίνον; Ακούω δύο ονόματα, Κωστή και Κωσταντίνε Σα μὲσα σ’ να τυλίουμαι, απέσ’ σην ψ̌η σ’ να κείμαι Σαντέτ’σσα, ξαν Σαντέτ’σσα, ας σ’ όλι͜ον η μικρέσσα Όλι͜α -ν- εδέκε σ’ ο Θεόν είσαι τονι͜ατεμέντσα
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| απαγκέσ’ | πάνω εκεί πέρα | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αποψιζ’νόν | αποψινό/ή | ||
| ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
| ατσ̌αΐπ’κον | περίεργο, εκκεντρικό, προκλητικό | acayip/ʿacāʾib | |
| βραδάς | βράδια | ||
| βραδήν | βράδυ | ||
| εδέκε | έδωσε | ||
| εμόνασες | φιλοξένησες για διανυκτέρευση | ||
| έμορφον | όμορφο | ||
| ενεμένα | περίμενα, ανέμενα | ||
| επέμ’να | απόμεινα | ||
| εσάρεψαν | τύλιξαν, περικύκλωσαν, άρεσαν | sarmak | |
| έτονε | ήταν | ||
| Καμένα | περιοχή κοντά στην Παναγία Σουμελά | ||
| καρίπ’κα | μοναχικά, ερημικά | garip/ġarīb | |
| κείμαι | κείτομαι, ξαπλώνω | ||
| κερβάναν | αγελάδα που προπορεύεται της αγέλης, αλλά και ονομασία που δινόταν σε ζώο | kervan/kārbān=καραβάνι | |
| κλάψον | (προστ.) κλάψε | ||
| λερά | ακάθαρτα, βρώμικα | ὀλερός | |
| λύκ’ | λύκοι | ||
| λώματα | ρούχα | λῶμα/λωμάτιον | |
| μὲσα | (τα) η μέση | ||
| μικρέσσα | μικρή, νεαρή | ||
| μικρίκον | μικρούλης/α/ικο | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| τονι͜ατεμέντσα | διακοσμημένη, στολισμένη | donatma | |
| τσ̌όλι | έρημο, ερημικό | çöl | |
| τυλίουμαι | τυλίγομαι | ||
| χτήνον | αγελάδα | ||
| ψ̌η | ψυχή |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| απαγκέσ’ | πάνω εκεί πέρα | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αποψιζ’νόν | αποψινό/ή | ||
| ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
| ατσ̌αΐπ’κον | περίεργο, εκκεντρικό, προκλητικό | acayip/ʿacāʾib | |
| βραδάς | βράδια | ||
| βραδήν | βράδυ | ||
| εδέκε | έδωσε | ||
| εμόνασες | φιλοξένησες για διανυκτέρευση | ||
| έμορφον | όμορφο | ||
| ενεμένα | περίμενα, ανέμενα | ||
| επέμ’να | απόμεινα | ||
| εσάρεψαν | τύλιξαν, περικύκλωσαν, άρεσαν | sarmak | |
| έτονε | ήταν | ||
| Καμένα | περιοχή κοντά στην Παναγία Σουμελά | ||
| καρίπ’κα | μοναχικά, ερημικά | garip/ġarīb | |
| κείμαι | κείτομαι, ξαπλώνω | ||
| κερβάναν | αγελάδα που προπορεύεται της αγέλης, αλλά και ονομασία που δινόταν σε ζώο | kervan/kārbān=καραβάνι | |
| κλάψον | (προστ.) κλάψε | ||
| λερά | ακάθαρτα, βρώμικα | ὀλερός | |
| λύκ’ | λύκοι | ||
| λώματα | ρούχα | λῶμα/λωμάτιον | |
| μὲσα | (τα) η μέση | ||
| μικρέσσα | μικρή, νεαρή | ||
| μικρίκον | μικρούλης/α/ικο | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| τονι͜ατεμέντσα | διακοσμημένη, στολισμένη | donatma | |
| τσ̌όλι | έρημο, ερημικό | çöl | |
| τυλίουμαι | τυλίγομαι | ||
| χτήνον | αγελάδα | ||
| ψ̌η | ψυχή |
¹ Ορεινή περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στη Χαντζούκα (τοποθεσία Παναγίας Σουμελά) και το Μετζίτ’ (βοσκότοπος της Κρώμνης). Για την ονομασία «Καμένα» υπάρχουν μόνο στοιχεία από την παράδοση. Λέγεται πως, κάποτε, αλλόθρησκοι πήγαν να ληστέψουν το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά. Οι ληστές, ανάμεσα στα άλλα, θέλησαν να πάρουν και το Εικόνισμα, να το κομματιάσουν, για να πάρει ο καθένας από ένα κομμάτι. Με το πρώτο όμως χτύπημά τους το Εικόνισμα έβαλε φωτιά, θανατώθηκαν οι ιερόσυλοι και κάηκε ο τόπος. Έτσι, ονομάστηκε από τότε Καμένα, και δε βλάστησε η περιοχή ποτέ ύστερα από το γεγονός αυτό. Η ερημιά του χώρου αυτού προκαλεί δέος. Κυκλοφορούν εκεί διάφορα αγρίμια και προπαντός λύκοι, γεγονός που έχει αποτυπωθεί από την ποντιακή μούσα στο παραπάνω δίστιχο. ² Ακούγεται πιθ. εκ παραδρομής να τραγουδάει «τ’ εμόν έν’ πολλά έμορφον»
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 