Στιχουργοί: Γρηγόρης Συμεωνίδης
Συνθέτες: Γρηγόρης Συμεωνίδης
Έρθαν τουσ̌μάν’ σην Τρίπολην και διαταγήν εδέκαν Και με το στόμαν ανοιχτόν τοι Πόντιους εφέκαν Ούλ’ οι Ρωμαίοι τη Τρίπολης θα πάν’ σην Κερασούνταν, εκεί θα παραδούνταν Και οι Ρωμαίοι ακούνε, [όι, όι!] κλαίν’ και μοιρολογούνε Με τη βρεχ̌ήν μοθοπωρί’ εφτά χ̌ιλι͜άδες ψ̌ήα Αγούρ’, γαρήδες με μωρά, γραιάδες και παιδία Εφέκανε τ’ οσπίτι͜α τουν, εχπάστανε και φεύ’νε και σίτι͜α πάνε κλαίνε Τυρα̤ννισμένα ψ̌ήα, [όι, όι!] εξέβαν σα ραχ̌ία Οι γεροντάδες κόπουνταν, ση στράταν απομέν’νε ’Κ’ έχ’νε τακάτ’ να πορπατούν, ντο θα ευτάν’ ’κ’ εξέρ’νε Ομούτι͜α έχ’νε σο Θεόν, σον ουρανόν τερούνε κι Ατόν παρακαλούνε, ας ση ζωή να παίρ’ α̤τ’ς [όι, όι!] το λυτρωμόν να φέρ’ α̤τ’ς Ση Κερασούνταν οι τουσ̌μάν’ κάθουν και αναμέν’ν’ ατ’ς «Εκεί για το Καραχισάρ¹ εσείς θα πάτε» λέν’ ατ’ς Μίαν αδά, μίαν ακεί, ζαλίζ’νε και κομπών’ν’ ατ’ς και αρ’ αέτσ’ θα τρών’ ατ’ς Θα τρών’ ατ’ς-ε τα κρύα [όι, όι!] τα χ̌ι͜όνι͜α, τα βρεχ̌ία
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αγούρ’ | νέοι άνδρες | ||
| αδά | εδώ | ||
| αέτσ’ | έτσι | ||
| ακεί | εκεί | ||
| αναμέν’ν’ | περιμένουν | ||
| απομέν’νε | απομένουν | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| βρεχ̌ήν | βροχή | ||
| βρεχ̌ία | βροχές | ||
| γαρήδες | γυναίκες | karı | |
| γραιάδες | γριές | ||
| εδέκαν | έδωσαν | ||
| εξέβαν | βγήκαν | ||
| εξέρ’νε | ξέρουν, γνωρίζουν ή ήξερε, γνώριζε | ||
| έρθαν | ήρθαν | ||
| ευτάν’ | κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
| εφέκαν | αφήσαν | ||
| εφέκανε | άφησαν | ||
| έχ’νε | έχουνε | ||
| εχπάστανε | αναχώρησαν, κίνησαν για | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κάθουν | κάθονται | ||
| κομπών’ν’ | εξαπατούν, ξεγελούν, μτφ. σαγηνεύουν | κομβόω | |
| κόπουνταν | κόβονται | ||
| μίαν | μια φορά | ||
| μοθοπωρί’ | φθινόπωρο καιρό | ||
| ομούτι͜α | ελπίδες | umut | |
| οσπίτι͜α | σπίτια | hospitium<hospes | |
| ούλ’ | όλοι | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παίρ’ | παίρνω/ει | ||
| πορπατούν | περπατούν | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| Ρωμαίοι | οι ορθόδοξοι χριστιανοί πολίτες επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας | ||
| σίτι͜α | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| τακάτ’ | δύναμη, αντοχή | takat/ṭāḳat | |
| τερούνε | κοιτούν | ||
| τοι | τους/τις | ||
| τουν | τους | ||
| τουσ̌μάν’ | εχθροί | düşman/duşmān | |
| φέρ’ | φέρνω/ει | ||
| φεύ’νε | φεύγουν | ||
| ψ̌ήα | ψυχές, η περιοχή του στέρνου, τα εσώψυχα |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αγούρ’ | νέοι άνδρες | ||
| αδά | εδώ | ||
| αέτσ’ | έτσι | ||
| ακεί | εκεί | ||
| αναμέν’ν’ | περιμένουν | ||
| απομέν’νε | απομένουν | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| βρεχ̌ήν | βροχή | ||
| βρεχ̌ία | βροχές | ||
| γαρήδες | γυναίκες | karı | |
| γραιάδες | γριές | ||
| εδέκαν | έδωσαν | ||
| εξέβαν | βγήκαν | ||
| εξέρ’νε | ξέρουν, γνωρίζουν ή ήξερε, γνώριζε | ||
| έρθαν | ήρθαν | ||
| ευτάν’ | κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
| εφέκαν | αφήσαν | ||
| εφέκανε | άφησαν | ||
| έχ’νε | έχουνε | ||
| εχπάστανε | αναχώρησαν, κίνησαν για | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κάθουν | κάθονται | ||
| κομπών’ν’ | εξαπατούν, ξεγελούν, μτφ. σαγηνεύουν | κομβόω | |
| κόπουνταν | κόβονται | ||
| μίαν | μια φορά | ||
| μοθοπωρί’ | φθινόπωρο καιρό | ||
| ομούτι͜α | ελπίδες | umut | |
| οσπίτι͜α | σπίτια | hospitium<hospes | |
| ούλ’ | όλοι | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παίρ’ | παίρνω/ει | ||
| πορπατούν | περπατούν | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| Ρωμαίοι | οι ορθόδοξοι χριστιανοί πολίτες επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας | ||
| σίτι͜α | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| τακάτ’ | δύναμη, αντοχή | takat/ṭāḳat | |
| τερούνε | κοιτούν | ||
| τοι | τους/τις | ||
| τουν | τους | ||
| τουσ̌μάν’ | εχθροί | düşman/duşmān | |
| φέρ’ | φέρνω/ει | ||
| φεύ’νε | φεύγουν | ||
| ψ̌ήα | ψυχές, η περιοχή του στέρνου, τα εσώψυχα |
¹ (αρχαία ελληνικά: Ακροϊνόν, ελληνιστική κοινή: Νικόπολις, νέα ελληνικά: Νικόπολη, τουρκικά: Afyonkarahisar) Πόλη στη δυτική Μικρά Ασία, η πρωτεύουσα της επαρχίας Αφιόν Καραχισάρ
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 