Στιχουργοί: Πέτρος Χαραλαμπίδης
Συνθέτες: Πέτρος Χαραλαμπίδης
Τη χ̌έραν τη μαυροφόραν όλ’ αποφκακέσ’ τερούνε Θα τρών’ ατεν με τ’ ομμάτι͜α, αρ’ ατέν αν επορούνε Κι η χ̌ερίτσα η καμέντσα και -ν- η παραπονεμέντσα την αμαρτίαν νουνίζ’ [ξαν νουνίζ’] και την ψ̌ην ατ’ς τυραννίζ’ Η χ̌έρα θ’ εβγάλ’ τα μαύρα, άμον σο πιτσ̌ίμ’ ’κι φέρ’ α̤ Να φορεί κοντά φιστάνια και δεικνύζ’ τ’ άσπρα τα χ̌έρι͜α Χ̌έρα, βάψον τα μαλλία σ’, ποίσον ντο σύρ’ η καρδία σ’ Και -ν- η χώρα ντο θα λένε, [γιάμ’ ’κι λένε] ήντι͜αν θέλ’νε ας πάνε λένε Χ̌έρα, τα χρόνια δι͜αβαίν’νε, τέρεν και ξαν άντρισον Η εμορφάδα σ’ θα χάται, εσύ τ’ οπίσ’ νούνιξον Τη Ψυχού πα σα ταφία άφ’ς δύο τρανά κερία Άντρας ι-σ’ θα συγχωρά σε, [θα σ’χωρά σε] για τ’ εσέν ’κ’ έν’ αμαρτίαν
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| άντρισον | (προστ.) παντρέψου, βρες άντρα | ||
| αποφκακέσ’ | από κάτω πέρα | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ατέν | αυτήν | ||
| ατεν | αυτήν | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| άφ’ς | (προστ.) άφησε | ||
| βάψον | (προστ.) εμβάπτισε, βούτηξε μέσα, (κατ’ επιρροή της ΝΕ) βάψε | ||
| γιάμ’ | μήπως, ή μη | ya/yā + μη | |
| δεικνύζ’ | δείχνει, καταδεικνύει | ||
| δι͜αβαίν’νε | (για τόπο) περνούν, διασχίζουν, (για χρόνο) περνούν (γενικότερα) περνούν, παύουν, τελειώνουν | διαβαίνω | |
| εβγάλ’ | βγάλει | ||
| εμορφάδα | ομορφιά | ||
| έν’ | είναι | ||
| επορούνε | μπορούν | ||
| ήντι͜αν | οτιδήποτε, ό,τι | ||
| θέλ’νε | θέλουν | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καμέντσα | καμένη | ||
| κερία | κεριά | κηρός | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| νουνίζ’ | σκέφτεται | ||
| νούνιξον | (προστ.) σκέψου, συλλογίσου | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| όλ’ | όλοι/α | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παραπονεμέντσα | παραπονεμένη | ||
| πιτσ̌ίμ’ | μορφή, όψη/πρόσωπο, σχέδιο, στυλ/τρόπος, κομψότητα | biçim | |
| ποίσον | (προστ.) κάνε, φτιάξε | ποιέω, ποιῶ | |
| σύρ’ | σύρω/ει, τραβάω/ει, ρίχνω/ει | ||
| σ’χωρά | συγχωρά | ||
| ταφία | τάφοι, το νεκροταφείο | ||
| τέρεν | (προστ.) κοίταξε | ||
| τερούνε | κοιτούν | ||
| τρανά | μεγάλα | ||
| τυραννίζ’ | τυραννάει, ταλαιπωρεί | ||
| φέρ’ | φέρνω/ει | ||
| φιστάνια | φουστάνια | fistan<fustān<piştān | |
| χ̌έρα | χήρα | ||
| χ̌έραν | χήρα | ||
| χ̌ερίτσα | χηρούλα | ||
| χάται | χάνεται | ||
| χώρα | οι ξένοι γενικά, οι μη οικείοι, η ξενιτειά | ||
| ψ̌ην | ψυχή | ||
| Ψυχού | Ψυχοσάββατο |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| άντρισον | (προστ.) παντρέψου, βρες άντρα | ||
| αποφκακέσ’ | από κάτω πέρα | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ατέν | αυτήν | ||
| ατεν | αυτήν | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| άφ’ς | (προστ.) άφησε | ||
| βάψον | (προστ.) εμβάπτισε, βούτηξε μέσα, (κατ’ επιρροή της ΝΕ) βάψε | ||
| γιάμ’ | μήπως, ή μη | ya/yā + μη | |
| δεικνύζ’ | δείχνει, καταδεικνύει | ||
| δι͜αβαίν’νε | (για τόπο) περνούν, διασχίζουν, (για χρόνο) περνούν (γενικότερα) περνούν, παύουν, τελειώνουν | διαβαίνω | |
| εβγάλ’ | βγάλει | ||
| εμορφάδα | ομορφιά | ||
| έν’ | είναι | ||
| επορούνε | μπορούν | ||
| ήντι͜αν | οτιδήποτε, ό,τι | ||
| θέλ’νε | θέλουν | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καμέντσα | καμένη | ||
| κερία | κεριά | κηρός | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| νουνίζ’ | σκέφτεται | ||
| νούνιξον | (προστ.) σκέψου, συλλογίσου | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| όλ’ | όλοι/α | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παραπονεμέντσα | παραπονεμένη | ||
| πιτσ̌ίμ’ | μορφή, όψη/πρόσωπο, σχέδιο, στυλ/τρόπος, κομψότητα | biçim | |
| ποίσον | (προστ.) κάνε, φτιάξε | ποιέω, ποιῶ | |
| σύρ’ | σύρω/ει, τραβάω/ει, ρίχνω/ει | ||
| σ’χωρά | συγχωρά | ||
| ταφία | τάφοι, το νεκροταφείο | ||
| τέρεν | (προστ.) κοίταξε | ||
| τερούνε | κοιτούν | ||
| τρανά | μεγάλα | ||
| τυραννίζ’ | τυραννάει, ταλαιπωρεί | ||
| φέρ’ | φέρνω/ει | ||
| φιστάνια | φουστάνια | fistan<fustān<piştān | |
| χ̌έρα | χήρα | ||
| χ̌έραν | χήρα | ||
| χ̌ερίτσα | χηρούλα | ||
| χάται | χάνεται | ||
| χώρα | οι ξένοι γενικά, οι μη οικείοι, η ξενιτειά | ||
| ψ̌ην | ψυχή | ||
| Ψυχού | Ψυχοσάββατο |
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 