Στιχουργοί: Νάκος Ευσταθιάδης
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Αναστορώ τα παλαιά, εκείν’ τα μαύρα χρόνι͜α Εφέκανε απέσ’ ση ψ̌η μ’ βάσανα, τέρτι͜α, πόνι͜α ♫ Εγέρασα κι αναστορώ, ντ’ εδέβαν πάντα λέω Σον Πόντον όσα -ν- έζησα κρού’νε σο νου μ’ και κλαίω ♫ Σην ανατολήν, λένε, σην ανατολήν νύχτας κλαίει έναν πουλίν Όλα τ’ άλλα ατό ακούνε, μετ’ ατό κι ατά πονούνε Είδανε τα διωγμούς, δά̤κρα̤ κι αναστεναγμούς σην ανατολήν, όθεν κλαίει έναν πουλίν ♫ Κλαίν’ παιδία, κλαίν’ μανάδες, κλαίν’ κορτσόπα και νυφάδες Ερημώθεν και ο Πόντον, πρόσφυγες σε άλλον τόπον ♫ Σον ξεριζωμόν εχάθαν ανθρώπ’ τ’ εμόν και έχω αβάσταχτον καημόν Σίναν το τέρτι μ’ να λέω; γομούται η γούλα μ’, κλαίω Και ο νους ι-μ’ ταξιδεύ’ και τ’ ανθρώπ’ς ι-μ’ αραεύ’ σην ανατολήν, όθεν κλαίει έναν πουλίν ♫ Μαύρη Θάλασσα θα ’κχ̌ύνω τα δάκρα̤ μ’ κι εσέν πλατύνω Για τα μέρι͜α μουν πονούμε, φεύομε κι οπίσ’ τερούμε ♫ Σον ξεσπιτωμόν δύο βούρας ιερόν χώμαν ας ση γην τ’ εμόν σην Ελλάδα εγώ έγκα, σην αυλή μ’ εγώ εσέγκα και ποτίζ’ ατο με δά̤κρα̤ Και σ’ εκείν’ τα θαλασσάκρα̤ ταξιδεύ’ η ψ̌η μ’ σην πατρίδα μου και ση γη μ’ ♫ Αούτο η χωρισία φαρμακών’, ματών’ τα ψ̌ήα Πού θα πάμε, πώς θα ζούμε; Σ’ άλλον τόπον ’κ’ εχωρούμε!
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αναστορώ | θυμάμαι, αναπολώ | ||
| ανθρώπ’ | άνθρωποι | ||
| ανθρώπ’ς | ανθρώπους | ||
| αούτο | αυτό/ή | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αραεύ’ | ψάχνω/ει, αναζητώ/άει, γυρεύω/ει | aramak | |
| ατά | αυτά | ||
| βούρας | (τη, γεν. ενικ.) χούφτας, (τα, ονομ. πληθ.) χούφτες | vola=η παλάμη του χεριού ή το πέλμα του ποδιού | |
| γομούται | γεμίζει, βουρκώνει, κομπιάζει | ||
| γούλα | λαιμός | gula | |
| δά̤κρα̤ | δάκρυα | ||
| δάκρα̤ | δάκρυα | ||
| εγέρασα | γέρασα | ||
| έγκα | έφερα | ||
| εδέβαν | (για τόπο) πέρασαν, διέσχισαν, (για χρόνο) πέρασαν | διαβαίνω | |
| εκείν’ | εκείνοι/α | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| ερημώθεν | ερημώθηκε | ||
| εσέγκα | έβαλα, εισήγαγα | ||
| εφέκανε | άφησαν | ||
| εχάθαν | χάθηκαν | ||
| εχωρούμε | χωράμε | ||
| θαλασσάκρα̤ | οι ακροθαλασσιές, τα ακρογιάλια | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κορτσόπα | κοριτσάκια | ||
| κρού’νε | χτυπούν | κρούω | |
| κρού’νε σο νου μ’ | έρχονται στο νου μου/στη σκέψη μου | κρούω | |
| ’κχ̌ύνω | εκχύνω, χύνω, εκβάλλω | εκχύνω<ἐγχέω< ἐν + χέω | |
| ματών’ | ματώνει | ||
| μέρι͜α | μέρη | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| μουν | μας | ||
| νυφάδες | νύφες | ||
| νύχτας | (ον.πληθ.,τα) νύχτες | ||
| όθεν | όπου, οπουδήποτε, σε όποιον | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| όσα | όσες φορές | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| πόνι͜α | πόνοι | ||
| ποτίζ’ | ποτίζω/ει, δίνω/ει σε κπ να πιει | ||
| σίναν | (σε τίναν) σε ποιον/α; | ||
| τερούμε | κοιτάμε | ||
| τέρτι | καημός, βάσανο, στενοχώρια | dert | |
| τέρτι͜α | καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
| φεύομε | φεύγουμε | ||
| χωρισία | χωρισμός | ||
| ψ̌η | ψυχή | ||
| ψ̌ήα | ψυχές, η περιοχή του στέρνου, τα εσώψυχα |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αναστορώ | θυμάμαι, αναπολώ | ||
| ανθρώπ’ | άνθρωποι | ||
| ανθρώπ’ς | ανθρώπους | ||
| αούτο | αυτό/ή | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αραεύ’ | ψάχνω/ει, αναζητώ/άει, γυρεύω/ει | aramak | |
| ατά | αυτά | ||
| βούρας | (τη, γεν. ενικ.) χούφτας, (τα, ονομ. πληθ.) χούφτες | vola=η παλάμη του χεριού ή το πέλμα του ποδιού | |
| γομούται | γεμίζει, βουρκώνει, κομπιάζει | ||
| γούλα | λαιμός | gula | |
| δά̤κρα̤ | δάκρυα | ||
| δάκρα̤ | δάκρυα | ||
| εγέρασα | γέρασα | ||
| έγκα | έφερα | ||
| εδέβαν | (για τόπο) πέρασαν, διέσχισαν, (για χρόνο) πέρασαν | διαβαίνω | |
| εκείν’ | εκείνοι/α | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| ερημώθεν | ερημώθηκε | ||
| εσέγκα | έβαλα, εισήγαγα | ||
| εφέκανε | άφησαν | ||
| εχάθαν | χάθηκαν | ||
| εχωρούμε | χωράμε | ||
| θαλασσάκρα̤ | οι ακροθαλασσιές, τα ακρογιάλια | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κορτσόπα | κοριτσάκια | ||
| κρού’νε | χτυπούν | κρούω | |
| κρού’νε σο νου μ’ | έρχονται στο νου μου/στη σκέψη μου | κρούω | |
| ’κχ̌ύνω | εκχύνω, χύνω, εκβάλλω | εκχύνω<ἐγχέω< ἐν + χέω | |
| ματών’ | ματώνει | ||
| μέρι͜α | μέρη | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| μουν | μας | ||
| νυφάδες | νύφες | ||
| νύχτας | (ον.πληθ.,τα) νύχτες | ||
| όθεν | όπου, οπουδήποτε, σε όποιον | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| όσα | όσες φορές | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| πόνι͜α | πόνοι | ||
| ποτίζ’ | ποτίζω/ει, δίνω/ει σε κπ να πιει | ||
| σίναν | (σε τίναν) σε ποιον/α; | ||
| τερούμε | κοιτάμε | ||
| τέρτι | καημός, βάσανο, στενοχώρια | dert | |
| τέρτι͜α | καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
| φεύομε | φεύγουμε | ||
| χωρισία | χωρισμός | ||
| ψ̌η | ψυχή | ||
| ψ̌ήα | ψυχές, η περιοχή του στέρνου, τα εσώψυχα |
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 