Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Μιχάλης Καλιοντζίδης
Ραχ̌όπουλο θα ’ίνουμαι σα ραχ̌ι͜ά θα γυρίζω Σα κλαδόπα θα κάθουμαι και θα χ̌ελιδονίζω Η δείσα εφέκεν τα ραχ̌ι͜ά, εκάτσεν σα Καμένα¹ Τρυγόνα μ’/πουλόπο μ’, άφ’ς τα κυρουκά σ’ αρ’ έλα μετ’ εμένα Τα στράτας ’κι βαραίνομαι τα γόνατα μ’ ’κι τσ̌ίζω Θα πάω και θα έρχουμαι, το καρδόπο σ’ θα χτίζω
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| άφ’ς | (προστ.) άφησε | ||
| βαραίνομαι | βαρύνομαι, κουράζομαι από κτ | ||
| δείσα | ομίχλη | δεῖσα=υγρασία, λάσπη, βρωμιά | |
| εκάτσεν | κάθισε | ||
| έρχουμαι | έρχομαι | ||
| εφέκεν | άφησε | ||
| ’ίνουμαι | γίνομαι | ||
| Καμένα | περιοχή κοντά στην Παναγία Σουμελά | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κλαδόπα | κλαδάκια | ||
| κυρουκά | γονείς | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| πουλόπο | πουλάκι | ||
| ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
| ραχ̌όπουλο | πουλί του βουνού/ράχης | ραχ̌ίν + πουλίν | |
| στράτας | (ονομ.) δρόμοι, (αιτ.) δρόμους | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τσ̌ίζω | λυπάμαι, συμπονώ | σίζω | |
| χ̌ελιδονίζω | κελαηδώ σαν χελιδόνι |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| άφ’ς | (προστ.) άφησε | ||
| βαραίνομαι | βαρύνομαι, κουράζομαι από κτ | ||
| δείσα | ομίχλη | δεῖσα=υγρασία, λάσπη, βρωμιά | |
| εκάτσεν | κάθισε | ||
| έρχουμαι | έρχομαι | ||
| εφέκεν | άφησε | ||
| ’ίνουμαι | γίνομαι | ||
| Καμένα | περιοχή κοντά στην Παναγία Σουμελά | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κλαδόπα | κλαδάκια | ||
| κυρουκά | γονείς | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| πουλόπο | πουλάκι | ||
| ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
| ραχ̌όπουλο | πουλί του βουνού/ράχης | ραχ̌ίν + πουλίν | |
| στράτας | (ονομ.) δρόμοι, (αιτ.) δρόμους | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τσ̌ίζω | λυπάμαι, συμπονώ | σίζω | |
| χ̌ελιδονίζω | κελαηδώ σαν χελιδόνι |
¹ Ορεινή περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στη Χαντζούκα (τοποθεσία Παναγίας Σουμελά) και το Μετζίτ’ (βοσκότοπος της Κρώμνης). Για την ονομασία «Καμένα» υπάρχουν μόνο στοιχεία από την παράδοση. Λέγεται πως, κάποτε, αλλόθρησκοι πήγαν να ληστέψουν το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά. Οι ληστές, ανάμεσα στα άλλα, θέλησαν να πάρουν και το Εικόνισμα, να το κομματιάσουν, για να πάρει ο καθένας από ένα κομμάτι. Με το πρώτο όμως χτύπημά τους το Εικόνισμα έβαλε φωτιά, θανατώθηκαν οι ιερόσυλοι και κάηκε ο τόπος. Έτσι, ονομάστηκε από τότε Καμένα, και δε βλάστησε η περιοχή ποτέ ύστερα από το γεγονός αυτό. Η ερημιά του χώρου αυτού προκαλεί δέος. Κυκλοφορούν εκεί διάφορα αγρίμια και προπαντός λύκοι, γεγονός που έχει αποτυπωθεί από την ποντιακή μούσα στο παραπάνω δίστιχο.
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 