Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Ε! ρίζα μ’...Ατόσον μόνον ας λέγω σας. Τρακόσ̌’ ανθρώπ’ έτον η παρχανά τη χωρί’ μ’. Τρακόσ̌ι͜α ψ̌ήα. Αφκά σο γιαλόν όπου επερ’μέναν τα παπόρι͜α να έρχουνταν παίρ’νε μας. Επέθαναν ενενήντα δύο. Μετρεμέντς έχ’ ατ’ς. Ενενήντα δύο! Μικροί, τρανοί, αγούρ’, γυναίκ’. Εκατό δύ’ νομάτ’ πα επέθαναν. Κωφόν τ’ ωτί μ’ π’ ακούει ατο σο τσ̌όλ’ τη Σελιμεέν¹. Άλλ’ εδώκαν την ψ̌ην ατουν απάν’ σο παπόρ’ κι έσυραν ατ’ς ση θάλασσαν. Εξέρετεν πόσ’ νομάτ’ έρθαμε οσήμερον αδά; Ογδόντα! Ογδόντα ας σοι τρακόσ̌’! ♫ T’ έρημον το Καραπουρούν τριύλ’-τριύλ’ ταφία Ανοίξτεν και τερέστε ατα· όλι͜α Γαρσλί παιδία Αδά -ν- ακούς κλαψίματα, εκεί μοιρολοΐας Σο Καρς και σο Σαρίκαμις, βαρκίγματα, λαλίας Η κόρ’ ερρούξεν δίψυχος κι οι Τούρκ’ με τα μαχ̌αίρι͜α έκοψαν την κοιλίαν ατ’ς και τη μωρί’ τα χ̌έρι͜α Αδά -ν- ακούς κλαψίματα, εκεί μοιρολοΐας Σο Καρς και σο Σαρίκαμις, βαρκίγματα, λαλίας Με τ’ ανθρωπίων τ’ άψιμον το παραχότ’ επέγ’νεν Ντόσιλεον πατέρας έτον π’ εκάθουτον κι ετέρ’νεν; Αδά -ν- ακούς κλαψίματα, εκεί μοιρολοΐας Σο Καρς και σο Σαρίκαμις, βαρκίγματα, λαλίας
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αγούρ’ | νέοι άνδρες | ||
| αδά | εδώ | ||
| ανθρώπ’ | άνθρωποι | ||
| ανθρωπίων | ανθρώπων | ||
| ανοίξτεν | (προστ.) ανοίξτε | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| ατα | αυτά | ||
| ατόσον | τόσο | ||
| ατουν | τους | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| αφκά | κάτω | ||
| άψιμον | φωτιά | ||
| βαρκίγματα | κραυγές, θρήνοι | ||
| δίψυχος | έγκυος γυναίκα (που φέρει δύο ψυχές) | ||
| δύ’ | δύο | ||
| εδώκαν | έδωσαν | ||
| εκάθουτον | καθόταν | ||
| εξέρετεν | ξέρετε | ||
| επέγ’νεν | πήγαινε, προχωρούσε, έφευγε | ||
| επέθαναν | πέθαναν | ||
| επερ’μέναν | περίμεναν | ||
| έρθαμε | ήρθαμε | ||
| ερρούξεν | έπεσε | ||
| έρχουνταν | έρχονται | ||
| έσυραν | έσυραν, τράβηξαν, έριξαν | ||
| ετέρ’νεν | κοιτούσε | ||
| έτον | ήταν | ||
| Καραπουρούν | Καραμπουρνάκι Καλαμαριάς | ||
| λαλίας | λαλιές, φωνές, (γεν. ενικού) φωνής | ||
| μετρεμέντς | μετρημένους | ||
| μοιρολοΐας | μοιρολόγια | ||
| μωρί’ | μωρού/μωρών | ||
| νομάτ’ | άνθρωποι, άτομα | ὀνόματοι | |
| ντόσιλεον | τί λογής; | ||
| οσήμερον | σήμερα | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παίρ’νε | παίρνουν | ||
| παπόρ’ | βαπόρι, καράβι | vapore | |
| παπόρι͜α | βαπόρια, καράβια | vapore | |
| παραχότ’ | ατμόπλοιο | пароход | |
| παρχανά | καραβάνι, κατάλυμα καραβανιού, μτφ. η παρέα | barhana/bār + ḫāne | |
| σοι | στους/στις, τους/τις | ||
| ταφία | τάφοι, το νεκροταφείο | ||
| τερέστε | (προστ.) κοιτάξτε | ||
| Τούρκ’ | Τούρκοι | ||
| τρακόσ̌’ | τριακόσιους | ||
| τριύλ’ | τριγύρω | ||
| τσ̌όλ’ | έρημο, ερημικό | çöl | |
| χωρί’ | χωριού | ||
| ψ̌ήα | ψυχές, η περιοχή του στέρνου, τα εσώψυχα | ||
| ψ̌ην | ψυχή | ||
| ωτί | αυτί |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αγούρ’ | νέοι άνδρες | ||
| αδά | εδώ | ||
| ανθρώπ’ | άνθρωποι | ||
| ανθρωπίων | ανθρώπων | ||
| ανοίξτεν | (προστ.) ανοίξτε | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| ατα | αυτά | ||
| ατόσον | τόσο | ||
| ατουν | τους | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| αφκά | κάτω | ||
| άψιμον | φωτιά | ||
| βαρκίγματα | κραυγές, θρήνοι | ||
| δίψυχος | έγκυος γυναίκα (που φέρει δύο ψυχές) | ||
| δύ’ | δύο | ||
| εδώκαν | έδωσαν | ||
| εκάθουτον | καθόταν | ||
| εξέρετεν | ξέρετε | ||
| επέγ’νεν | πήγαινε, προχωρούσε, έφευγε | ||
| επέθαναν | πέθαναν | ||
| επερ’μέναν | περίμεναν | ||
| έρθαμε | ήρθαμε | ||
| ερρούξεν | έπεσε | ||
| έρχουνταν | έρχονται | ||
| έσυραν | έσυραν, τράβηξαν, έριξαν | ||
| ετέρ’νεν | κοιτούσε | ||
| έτον | ήταν | ||
| Καραπουρούν | Καραμπουρνάκι Καλαμαριάς | ||
| λαλίας | λαλιές, φωνές, (γεν. ενικού) φωνής | ||
| μετρεμέντς | μετρημένους | ||
| μοιρολοΐας | μοιρολόγια | ||
| μωρί’ | μωρού/μωρών | ||
| νομάτ’ | άνθρωποι, άτομα | ὀνόματοι | |
| ντόσιλεον | τί λογής; | ||
| οσήμερον | σήμερα | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παίρ’νε | παίρνουν | ||
| παπόρ’ | βαπόρι, καράβι | vapore | |
| παπόρι͜α | βαπόρια, καράβια | vapore | |
| παραχότ’ | ατμόπλοιο | пароход | |
| παρχανά | καραβάνι, κατάλυμα καραβανιού, μτφ. η παρέα | barhana/bār + ḫāne | |
| σοι | στους/στις, τους/τις | ||
| ταφία | τάφοι, το νεκροταφείο | ||
| τερέστε | (προστ.) κοιτάξτε | ||
| Τούρκ’ | Τούρκοι | ||
| τρακόσ̌’ | τριακόσιους | ||
| τριύλ’ | τριγύρω | ||
| τσ̌όλ’ | έρημο, ερημικό | çöl | |
| χωρί’ | χωριού | ||
| ψ̌ήα | ψυχές, η περιοχή του στέρνου, τα εσώψυχα | ||
| ψ̌ην | ψυχή | ||
| ωτί | αυτί |
Το κείμενο της αφήγησης αποτελεί απόσπασμα απο το θεατρικό έργο του Φίλωνος Κτενίδη «Η αποθήκη της Στοφορίνας» (μονόλογος του «Βέβαια») ¹ Στρατόπεδο Σελιμιέ (τουρκ. Selimiye Kışlası), τόπος υποχρεωτικής καραντίνας κατά την Ανταλλαγή στην Κωνσταντινούπολη
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 