Εκάεν το Τσ̌άμπασ̌ιν/Έναν άστρον εξέβεν/Η κόρ’ επήεν σον παρχάρ’/Αητέντς επαραπέτανεν
Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Εκάεν και το Τσ̌άμπασ̌ιν κι επέμ’ναν τα τουβάρι͜α [γιαρ, γιαρ, αμάν] [Και -ν-] Ερρούξαν σο γουρτάρεμαν τ’ Ορτούς τα παλληκάρι͜α [Κομμενόχρονον!] Και -ν- εκάεν κι εμανίεν τ’ Ορτούς το παρχάρ’ Εκεί, τιδέν ’κ’ επέμ’νεν, μανάχον σαχτάρ’ Όλ’ κλαίγ’νε κι όλ’ αγληγορούν πράματα να μαζεύ’νε [γιαρ, γιαρ, αμάν] Βαρκίζ’νε και παρακαλούν όλια για να ευκαιρών’νε [Κομμενόχρονον!] Haydı, haydı, gidelim Bizim odaya¹ Θα σε πάρω και θα φύγω Μα την Παναγιά! ♫ Έναν άστρεν εξέβεν σην ανατολήν Έναν κι άλλο εξέβεν σο Τεβέποϊν [γιαρ] Σοφίτσα μ’, έξ’ μ’ εβγαίνεις και μη φαίνεσαι Ελέπ’νε σε και τ’ άστρα και μαραίνεσαι [γιαρ] ♫ Η κόρ’ επήεν σον παρχάρ’ [Έ! πουλί μ’, πουλί μ’] να ’ίνεται ρομάνα [Έλα, έλα λέγω σε -ν] και για τ’ ατέν θα ’ίνουμαι [Έ! πουλί μ’, πουλί μ’] και κυνηγός σ’ ορμάνι͜α [Έλα, έλα λέγω σε] ♫ Αητέντς επαραπέτανεν ψηλά σα επουράνι͜α [Ούι! αμάν! αμάν! (x2)] Και τα τσ̌αγγία τ’ κόκκινα και το τσ̌αρκούλ’ν ατ’ μαύρον [Ούι! αμάν! αμάν! (x2)] Εκράτ’νεν και σα κάρτζ̌ι͜α του παλληκαρί’ βραχ̌ι͜όνας [Ούι! αμάν! αμάν! (x2)]
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αητέντς | αητός | ||
| άστρεν | άστρο | ||
| ατέν | αυτήν | ||
| βαρκίζ’νε | κραυγάζουν, θρηνούν γοερά | ||
| βραχ̌ι͜όνας | βραχίονες, μπράτσα | βραχίων | |
| γιαρ | αγαπητός/ή/ό, αγάπη | yâr | |
| γουρτάρεμαν | σώσιμο, διάσωση | kurtarma | |
| εκάεν | κάηκε | ||
| εκράτ’νεν | κρατούσε | ||
| ελέπ’νε | βλέπουνε | ||
| εμανίεν | μαύρισε/μουντζουρώθηκε από την καπνιά, καταστράφηκε, κατακάηκε μέχρι καπνιάς | ||
| έναν κι άλλο | άλλο ένα, ένα ακόμη | ||
| έξ’ | έξω ή ο αριθμός έξι | ||
| εξέβεν | βγήκε, ανέβηκε | ||
| επαραπέτανεν | παραπετούσε, πετούσε πολλή ώρα ή πολύ ψηλά | ||
| επέμ’ναν | απόμειναν | ||
| επέμ’νεν | απόμεινε | ||
| επήεν | πήγε | ||
| ερρούξαν | έπεσαν | ||
| ’ίνεται | γίνεται | ||
| ’ίνουμαι | γίνομαι | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κάρτζ̌ι͜α | νύχια | kanca<ganzo (βενετ.)<γαμψός ή ganskyos=κλαδί (πρωτοκελτικά) | |
| κλαίγ’νε | κλαίνε | ||
| κομμενόχρονον | αυτό που είθε να του κοπούν τα χρόνια | ||
| μανάχον | (έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά | ||
| όλ’ | όλοι/α | ||
| όλια | όλα | ||
| ορμάνι͜α | δάση | orman | |
| παλληκαρί’ | παλληκαριού | παλληκάριον<πάλληξ, πάλλαξ | |
| παρχάρ’ | ορεινός τόπος θερινής βοσκής | ||
| ρομάνα | παρχαρομάνα, γυναίκα επιφορτισμένη με την επιμέλεια των ζώων και άλλες γαλακτοκομικές εργασίες στο παρχάρι (θερινό βοσκοτόπι) | ||
| σαχτάρ’ | στάχτη | στάχτη<στάζω | |
| Τεβέποϊν | (ή Τεβέ-Μποΐ) ύψωμα στην περιοχή της Κρώμνης | deve boyun (κυριολ. λαιμός της καμήλας, μτφ. κάτι που έχει καμπυλωτό σχήμα)) | |
| τιδέν | τίποτα | ||
| τουβάρι͜α | τοίχοι | duvar/dīvār | |
| τσ̌αγγία | είδος μαλακού περσικού (παρθικού) υποδήματος από τη βυζαντινή περίοδο και εξής, το οποίο αναφερόταν σε υπόδημα ψηλό μέχρι τα γόνατα (μπότα) από ερυθρό δέρμα που προσαρμοζόταν στην κνήμη με κορδόνια | τζάγγα/τζαγγή ή τζαγγίον/zanca~zanga | |
| Τσ̌άμπασ̌ιν | παρχάρι των Κοτυώρων του Πόντου (σημ. Ordu) στα ΝΑ της σημερινής επαρχίας Ορντού πολύ κοντά στα σύνορα με την επαρχία Κερασούντας | Çambaşı (κυρ. Πευκοκορφή) | |
| τσ̌αρκούλ’ν | γυναικεία καλύπτρα, λειρί πτηνού |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αητέντς | αητός | ||
| άστρεν | άστρο | ||
| ατέν | αυτήν | ||
| βαρκίζ’νε | κραυγάζουν, θρηνούν γοερά | ||
| βραχ̌ι͜όνας | βραχίονες, μπράτσα | βραχίων | |
| γιαρ | αγαπητός/ή/ό, αγάπη | yâr | |
| γουρτάρεμαν | σώσιμο, διάσωση | kurtarma | |
| εκάεν | κάηκε | ||
| εκράτ’νεν | κρατούσε | ||
| ελέπ’νε | βλέπουνε | ||
| εμανίεν | μαύρισε/μουντζουρώθηκε από την καπνιά, καταστράφηκε, κατακάηκε μέχρι καπνιάς | ||
| έναν κι άλλο | άλλο ένα, ένα ακόμη | ||
| έξ’ | έξω ή ο αριθμός έξι | ||
| εξέβεν | βγήκε, ανέβηκε | ||
| επαραπέτανεν | παραπετούσε, πετούσε πολλή ώρα ή πολύ ψηλά | ||
| επέμ’ναν | απόμειναν | ||
| επέμ’νεν | απόμεινε | ||
| επήεν | πήγε | ||
| ερρούξαν | έπεσαν | ||
| ’ίνεται | γίνεται | ||
| ’ίνουμαι | γίνομαι | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κάρτζ̌ι͜α | νύχια | kanca<ganzo (βενετ.)<γαμψός ή ganskyos=κλαδί (πρωτοκελτικά) | |
| κλαίγ’νε | κλαίνε | ||
| κομμενόχρονον | αυτό που είθε να του κοπούν τα χρόνια | ||
| μανάχον | (έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά | ||
| όλ’ | όλοι/α | ||
| όλια | όλα | ||
| ορμάνι͜α | δάση | orman | |
| παλληκαρί’ | παλληκαριού | παλληκάριον<πάλληξ, πάλλαξ | |
| παρχάρ’ | ορεινός τόπος θερινής βοσκής | ||
| ρομάνα | παρχαρομάνα, γυναίκα επιφορτισμένη με την επιμέλεια των ζώων και άλλες γαλακτοκομικές εργασίες στο παρχάρι (θερινό βοσκοτόπι) | ||
| σαχτάρ’ | στάχτη | στάχτη<στάζω | |
| Τεβέποϊν | (ή Τεβέ-Μποΐ) ύψωμα στην περιοχή της Κρώμνης | deve boyun (κυριολ. λαιμός της καμήλας, μτφ. κάτι που έχει καμπυλωτό σχήμα)) | |
| τιδέν | τίποτα | ||
| τουβάρι͜α | τοίχοι | duvar/dīvār | |
| τσ̌αγγία | είδος μαλακού περσικού (παρθικού) υποδήματος από τη βυζαντινή περίοδο και εξής, το οποίο αναφερόταν σε υπόδημα ψηλό μέχρι τα γόνατα (μπότα) από ερυθρό δέρμα που προσαρμοζόταν στην κνήμη με κορδόνια | τζάγγα/τζαγγή ή τζαγγίον/zanca~zanga | |
| Τσ̌άμπασ̌ιν | παρχάρι των Κοτυώρων του Πόντου (σημ. Ordu) στα ΝΑ της σημερινής επαρχίας Ορντού πολύ κοντά στα σύνορα με την επαρχία Κερασούντας | Çambaşı (κυρ. Πευκοκορφή) | |
| τσ̌αρκούλ’ν | γυναικεία καλύπτρα, λειρί πτηνού |
¹ Άντε, άντε, πάμε στο δωμάτιό μας!
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 