Στιχουργοί: Γιώργος Χαντζαρίδης
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Σην ξενιτειάν ευρίουνταν και πολλά καφενεία Ατά είν’ ντ’ εφαρμάκωσαν των γυναικών τα ψ̌ήα Τον κόσμον επαρέσυραν και τα νέικα παιδία και όλια επαραίτησαν κι ερρούξαν σα χαρτία Χιλιάρικα πάν’ και χαλάν’ν, τιδέν πώς ’κι νουνίζ’νε! Οι γυναίκ’ α̤τουν άχαροι κλαίγ’νε και φτιλακίζ’νε Σην ξενιτειάν έγκανε μας χαμάλτς εμάς να ’φτάνε Κλώσκουν και λέν’ «αγούρ’ είμες, ήντι͜αν θέλομ’ θα ’φτάμε» Ανίκανοι για τη ζωήν, ατείν’ για τα παιδία Τ’ οσπίτι͜α τουν εχάλασαν και για τα καφενεία Ατείν’ εξενιτεύτανε παράδες για να ’φτάνε Επιδέβαν τα δουλείας, σα καφενεία πάγ’νε Σα χαρτία π’ ερρούξανε μ’ εθαρρούν κάτ’ θα ’φτάνε Τσοι γυναίκ’ς ατουν μαραζών’ν, τ’ οσπίτι͜α τουν χαλάν’νε Ελάτεν και σα ήμαρτα, κλείστεν τα καφενεία Αντρόγ̆υνα θα χωρίουνταν για τα χαρτοπαιγνία Τ’ αντρόγ̆υνα εχωρίγανε, κανείς μυαλόν ’κι βάλλ’νε Ξαν συνεχίζ’νε το κακόν, σα καφενεία πάγ’νε Εντροπήν ξάι ’κ’ εντρέπουνταν, φόβον ξάι ’κι φοβούνταν Όλιον την νύχταν παίζ’νε ατείν’ και -ν- ύπνον ’κι κοιμούνταν Ατείν’ ’κι καλατσ̌εύκουνταν κι ας σα νεύρα τρομάζ’νε Αρ’ ατουνούς που θα σκοτών’ τα χ̌ερόπα τ’ θ’ αγιάζ’νε
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αγούρ’ | νέοι άνδρες | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ατά | αυτά | ||
| ατείν’ | αυτοί | ||
| ατουν | τους | ||
| ατουνούς | αυτούς | ||
| βάλλ’νε | βάζουν | ||
| γυναίκ’ς | γυναίκες | ||
| δουλείας | (ονομ. πληθ.) δουλειές, (γεν. ενικ.) δουλειάς | ||
| έγκανε | έφεραν | ||
| εθαρρούν | θαρρούν, νομίζουν, υποθέτουν | ||
| είμες | είμαστε | ||
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| εντροπήν | ντροπή | ||
| επιδέβαν | έφυγαν, άφησαν πίσω, προσπέρασαν, ξεπέρασαν | ||
| ερρούξαν | έπεσαν | ||
| ερρούξανε | έπεσαν | ||
| ευρίουνταν | βρίσκονται | ||
| εχωρίγανε | χώρισαν, χωρίστηκαν | ||
| ήμαρτα | ήμαρτον, δηλωτικό μετάνοιας, από τον αόριστο β΄ του αρχαίου ρήματος ἁμαρτάνω (αμάρτησα), έκφ. έλα σα ήμαρτα=μετανόησε | ||
| ήντι͜αν | οτιδήποτε, ό,τι | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κλαίγ’νε | κλαίνε | ||
| κλώσκουν | γυρίζουν, επιστρέφουν | ||
| κοιμούνταν | κοιμούνται | ||
| νέικα | νεαρά, νεανικά | ||
| νουνίζ’νε | σκέφτονται | ||
| ξάι | καθόλου | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| όλια | όλα | ||
| όλιον | όλο, ολόκληρο | ||
| οσπίτι͜α | σπίτια | hospitium<hospes | |
| πάγ’νε | πηγαίνουν, έφυγαν, πάνε | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παίζ’νε | παίζουν | ||
| παράδες | λεφτά, χρήματα | para/pāre | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τουν | τους | ||
| τρομάζ’νε | τρέμουν | ||
| τσοι | τους/τις | ||
| ’φτάμε | κάνουμε, φτιάχνουμε | εὐθειάζω | |
| ’φτάνε | (ευτάνε) κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
| φτιλακίζ’νε | σπαρταρούν, πάλλονται γρήγορα | ||
| χ̌ερόπα | χεράκια | ||
| χαλάν’ν | χαλάνε, καταστρέφουν | ||
| χαλάν’νε | χαλούν, καταστρέφουν | ||
| χαμάλτς | (ον. ενικ) χαμάλης, αχθοφόρος, (αιτ.πληθ.) χαμάληδες, αχθοφόροι | hamal/ḥammāl | |
| χωρίουνταν | χωρίζονται, ξεχωρίζουν | ||
| ψ̌ήα | ψυχές, η περιοχή του στέρνου, τα εσώψυχα |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αγούρ’ | νέοι άνδρες | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ατά | αυτά | ||
| ατείν’ | αυτοί | ||
| ατουν | τους | ||
| ατουνούς | αυτούς | ||
| βάλλ’νε | βάζουν | ||
| γυναίκ’ς | γυναίκες | ||
| δουλείας | (ονομ. πληθ.) δουλειές, (γεν. ενικ.) δουλειάς | ||
| έγκανε | έφεραν | ||
| εθαρρούν | θαρρούν, νομίζουν, υποθέτουν | ||
| είμες | είμαστε | ||
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| εντροπήν | ντροπή | ||
| επιδέβαν | έφυγαν, άφησαν πίσω, προσπέρασαν, ξεπέρασαν | ||
| ερρούξαν | έπεσαν | ||
| ερρούξανε | έπεσαν | ||
| ευρίουνταν | βρίσκονται | ||
| εχωρίγανε | χώρισαν, χωρίστηκαν | ||
| ήμαρτα | ήμαρτον, δηλωτικό μετάνοιας, από τον αόριστο β΄ του αρχαίου ρήματος ἁμαρτάνω (αμάρτησα), έκφ. έλα σα ήμαρτα=μετανόησε | ||
| ήντι͜αν | οτιδήποτε, ό,τι | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κλαίγ’νε | κλαίνε | ||
| κλώσκουν | γυρίζουν, επιστρέφουν | ||
| κοιμούνταν | κοιμούνται | ||
| νέικα | νεαρά, νεανικά | ||
| νουνίζ’νε | σκέφτονται | ||
| ξάι | καθόλου | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| όλια | όλα | ||
| όλιον | όλο, ολόκληρο | ||
| οσπίτι͜α | σπίτια | hospitium<hospes | |
| πάγ’νε | πηγαίνουν, έφυγαν, πάνε | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παίζ’νε | παίζουν | ||
| παράδες | λεφτά, χρήματα | para/pāre | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τουν | τους | ||
| τρομάζ’νε | τρέμουν | ||
| τσοι | τους/τις | ||
| ’φτάμε | κάνουμε, φτιάχνουμε | εὐθειάζω | |
| ’φτάνε | (ευτάνε) κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
| φτιλακίζ’νε | σπαρταρούν, πάλλονται γρήγορα | ||
| χ̌ερόπα | χεράκια | ||
| χαλάν’ν | χαλάνε, καταστρέφουν | ||
| χαλάν’νε | χαλούν, καταστρέφουν | ||
| χαμάλτς | (ον. ενικ) χαμάλης, αχθοφόρος, (αιτ.πληθ.) χαμάληδες, αχθοφόροι | hamal/ḥammāl | |
| χωρίουνταν | χωρίζονται, ξεχωρίζουν | ||
| ψ̌ήα | ψυχές, η περιοχή του στέρνου, τα εσώψυχα |
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 