
Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Ανάθεμα θα βλαστημώ τα δώδεκα τα μήνας Τα συνέλ’κα μ’ ερχίνεσαν φεύ’νε απ’ είνας-είνας Ανθρώπε, μη νεγκάσ̌κεσαι, άδικον έν’ ο κόπος Το μερτικό σ’ έναν κουστούμ’ και δύο μέτρα τόπος ♫ Πού είσαι, ψ̌ήκα μ’, και ’κ’ εβγαίντς και πού εκορδυλι͜άες; Απέσ’ σα τέρτι͜α τα πολλά επήες/έπεσες κι ενεπάες Όλιον τον κόσμον ελάστα, όλια τα μεμλεκέτι͜α και ’κ’ εύρα έναν άνθρωπον να έχ̌’ τ’ εμά τα τέρτι͜α ♫ Αγάπα τηνάν αγαπάς, εμέναν απιδέβα (Κι) Αρ’ άφ’ς -ι με ας καίγουμαι και σ’ άψιμον ντ’ εσέβα Όντες τερώ σε μη τερείς, κάποιος εγροικά ’το Το φίλεμαν ντ’ εδώκες με, πουλόπο μ’/αρνόπο μ’, έλα, να ’το! Όθεν καικά ανταμώνω σε ευτάς με και όλιον κλαίγω Εγώ καμίαν για τ’ εσέν βαρύν λόγον ’κι λέγω Τ’ εμόν τ’ αρνίν επέθανεν, σην κόλασην επήεν ’Κι κλαίγω ντο επέθανεν, κλαίω ντ’ εκολατίεν ♫ Απόψ’ είδα έναν όνερον, ευρέθα σ’ άλλο κράτος Θαρρείς έτον παράδεισος, τσ̌ιτσ̌άκια έτον γομάτος Αΐκον όνερον, ψ̌ήκα μ’, να έτον αληθινόν! Οπίσ’ άλλο ’κι θ’ εκλώσκουμ’, εγώ, μα τον Θεόν! Τ’ οσπιτόπα τουν έμορφα, μικρίκα άμον καλύβι͜α Ταουτεμένα απέσ’ σ’ ορμάν’, σ’ ελάτι͜α και σα λίβι͜α Ταουτεμένα σ’ ορμάνια, σ’ ελάτι͜α και σα λίβι͜α Αΐκον όνερον, ψ̌ήκα μ’, να έτον αληθινόν -ι! Οπίσ’ άλλο ’κι θ’ εκλώσκουμ’, εγώ, μα τον Θεόν! Παξ̌έδες μαύρα λάχανα, χωράφι͜α με τ’ ελαίας Ο Χρύσανθον πρωθυπουργός, ο Γώγον βασιλέας! Αΐκον όνερον, ψ̌ήκα μ’, να έτον αληθινόν! Οπίσ’ άλλο ’κι θ’ εκλώσκουμ’, εγώ, μα τον Θεόν! ♫ Φυσά -ν- αέρα, έρ’ται ποράν’, βοούν τ’ άγρα̤ τ’ ορμάνια Και τη κοσμί’ τα τερτόπα, ατά ’κ’ έχ’νε τερμάνια Ραχ̌ι͜ά και ραχ̌οκέφαλα, ανοίξτεν να/θα περάζω Ωρι͜άσον παίρετε άψιμον όντες θ’ αναστενάζω Αναστενάζω θλιβερά και κλαίω λυπημένα Πουλόπο μ’, γιάμ’ εντώκε σε η μάνα σ’ για τ’ εμένα;
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| άγρα̤ | άγρια | ||
| αΐκον | τέτοιο/α | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανοίξτεν | (προστ.) ανοίξτε | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| απιδέβα | (προστ.) φύγε, άφησε πίσω, ξεπέρασε, προσπέρασε | από + διαβαίνω | |
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| αρνόπο | αρνάκι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| ατά | αυτά | ||
| άφ’ς | (προστ.) άφησε | ||
| άψιμον | φωτιά | ||
| γιάμ’ | μήπως, ή μη | ya/yā + μη | |
| γομάτος | γεμάτος | ||
| εβγαίντς | βγαίνεις | ||
| εγροικά | καταλαβαίνει | ||
| εδώκες | έδωσες | ||
| είνας | ένας/μία | ||
| εκολατίεν | κολάστηκε | ||
| εκορδυλι͜άες | μπλέχθηκες, έγινες κόμπος | κορδύλη (=ρόπαλο, εξόγκωμα) | |
| ελαίας | (τα) ελιές, (τη) ελιάς | ||
| ελάστα | περιφέρθηκα, τριγύρισα, περιπλανήθηκα | ἀλάομαι/ηλάσκω | |
| ελάτι͜α | έλατα | ||
| εμά | δικά μου | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| έμορφα | όμορφα | ||
| έν’ | είναι | ||
| ενεπάες | αναπαύτηκες | ||
| εντώκε | χτύπησε | ||
| επέθανεν | πέθανε | ||
| επήεν | πήγε | ||
| επήες | πήγες | ||
| έρ’ται | έρχεται | ||
| ερχίνεσαν | άρχισαν | ||
| εσέβα | μπήκα | ||
| έτον | ήταν | ||
| εύρα | βρήκα, (ιδιωμ. προστ.) βρες | ||
| ευρέθα | βρέθηκα | ||
| ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
| έχ̌’ | έχει | ||
| έχ’νε | έχουνε | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καίγουμαι | καίομαι | ||
| καικά | προς τα κάτω, εκεί ακριβώς, κοντά | ||
| καμίαν | ποτέ | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κοσμί’ | κόσμου | ||
| λίβι͜α | σύννεφα | λίβος<λείβω | |
| μεμλεκέτι͜α | η επικράτεια | memleket | |
| μήνας | (τα) μήνες | ||
| μικρίκα | μικρούλικα, νεαρά | ||
| νεγκάσ̌κεσαι | κουράζεσαι | ||
| όθεν | όπου, οπουδήποτε, σε όποιον | ||
| όλια | όλα | ||
| όλιον | όλο, ολόκληρο | ||
| όνερον | όνειρο | ||
| όντες | όταν | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| ορμάν’ | δάσος | orman | |
| ορμάνια | δάση | orman | |
| οσπιτόπα | σπιτάκια | hospitium<hospes | |
| παίρετε | παίρνετε | ||
| παξ̌έδες | κήποι, περιβόλια | bahçe/bāġçe | |
| περάζω | περνάω, διανύω | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ποράν’ | μπόρα, καταιγίδα | boran<βενετ. bora<λατ. Boreas <Βορέας (αντιδάνειο) | |
| πουλόπο | πουλάκι | ||
| ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
| ραχ̌οκέφαλα | κορφές βουνών | ||
| συνέλ’κα | συνομήλικα | ||
| ταουτεμένα | σκορπισμένα, διασκορπισμένα | dağıtma | |
| τερείς | κοιτάς | ||
| τερμάνια | θεραπείες, γιατρικά, μτφ. δυνάμεις, ψυχική αντοχή, ενέργεια, μτφ. παρηγοριά | derman/darmān | |
| τέρτι͜α | καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
| τερτόπα | (υποκορ.) καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
| τερώ | κοιτώ | ||
| τηνάν | αυτόν/ην που | ||
| ’το | αυτό, το (προσωπική αντωνυμία) | ||
| τουν | τους | ||
| τσ̌ιτσ̌άκια | λουλούδια | çiçek | |
| φεύ’νε | φεύγουν | ||
| φίλεμαν | φιλί | ||
| ψ̌ήκα | ψυχούλα | ||
| ωρι͜άσον | (προστ.) πρόσεξε, φύλαξε, φυλάξου |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| άγρα̤ | άγρια | ||
| αΐκον | τέτοιο/α | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανοίξτεν | (προστ.) ανοίξτε | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| απιδέβα | (προστ.) φύγε, άφησε πίσω, ξεπέρασε, προσπέρασε | από + διαβαίνω | |
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| αρνόπο | αρνάκι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| ατά | αυτά | ||
| άφ’ς | (προστ.) άφησε | ||
| άψιμον | φωτιά | ||
| γιάμ’ | μήπως, ή μη | ya/yā + μη | |
| γομάτος | γεμάτος | ||
| εβγαίντς | βγαίνεις | ||
| εγροικά | καταλαβαίνει | ||
| εδώκες | έδωσες | ||
| είνας | ένας/μία | ||
| εκολατίεν | κολάστηκε | ||
| εκορδυλι͜άες | μπλέχθηκες, έγινες κόμπος | κορδύλη (=ρόπαλο, εξόγκωμα) | |
| ελαίας | (τα) ελιές, (τη) ελιάς | ||
| ελάστα | περιφέρθηκα, τριγύρισα, περιπλανήθηκα | ἀλάομαι/ηλάσκω | |
| ελάτι͜α | έλατα | ||
| εμά | δικά μου | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| έμορφα | όμορφα | ||
| έν’ | είναι | ||
| ενεπάες | αναπαύτηκες | ||
| εντώκε | χτύπησε | ||
| επέθανεν | πέθανε | ||
| επήεν | πήγε | ||
| επήες | πήγες | ||
| έρ’ται | έρχεται | ||
| ερχίνεσαν | άρχισαν | ||
| εσέβα | μπήκα | ||
| έτον | ήταν | ||
| εύρα | βρήκα, (ιδιωμ. προστ.) βρες | ||
| ευρέθα | βρέθηκα | ||
| ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
| έχ̌’ | έχει | ||
| έχ’νε | έχουνε | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καίγουμαι | καίομαι | ||
| καικά | προς τα κάτω, εκεί ακριβώς, κοντά | ||
| καμίαν | ποτέ | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κοσμί’ | κόσμου | ||
| λίβι͜α | σύννεφα | λίβος<λείβω | |
| μεμλεκέτι͜α | η επικράτεια | memleket | |
| μήνας | (τα) μήνες | ||
| μικρίκα | μικρούλικα, νεαρά | ||
| νεγκάσ̌κεσαι | κουράζεσαι | ||
| όθεν | όπου, οπουδήποτε, σε όποιον | ||
| όλια | όλα | ||
| όλιον | όλο, ολόκληρο | ||
| όνερον | όνειρο | ||
| όντες | όταν | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| ορμάν’ | δάσος | orman | |
| ορμάνια | δάση | orman | |
| οσπιτόπα | σπιτάκια | hospitium<hospes | |
| παίρετε | παίρνετε | ||
| παξ̌έδες | κήποι, περιβόλια | bahçe/bāġçe | |
| περάζω | περνάω, διανύω | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ποράν’ | μπόρα, καταιγίδα | boran<βενετ. bora<λατ. Boreas <Βορέας (αντιδάνειο) | |
| πουλόπο | πουλάκι | ||
| ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
| ραχ̌οκέφαλα | κορφές βουνών | ||
| συνέλ’κα | συνομήλικα | ||
| ταουτεμένα | σκορπισμένα, διασκορπισμένα | dağıtma | |
| τερείς | κοιτάς | ||
| τερμάνια | θεραπείες, γιατρικά, μτφ. δυνάμεις, ψυχική αντοχή, ενέργεια, μτφ. παρηγοριά | derman/darmān | |
| τέρτι͜α | καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
| τερτόπα | (υποκορ.) καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
| τερώ | κοιτώ | ||
| τηνάν | αυτόν/ην που | ||
| ’το | αυτό, το (προσωπική αντωνυμία) | ||
| τουν | τους | ||
| τσ̌ιτσ̌άκια | λουλούδια | çiçek | |
| φεύ’νε | φεύγουν | ||
| φίλεμαν | φιλί | ||
| ψ̌ήκα | ψυχούλα | ||
| ωρι͜άσον | (προστ.) πρόσεξε, φύλαξε, φυλάξου |

