
Στιχουργοί: Vahit Tursun
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Εγεννέθα σα χώματα σ’...τ’ ομμάτι͜α μ’ σ’ εσένα ένοιξα. Εθέλενα εγώ ’μένα σ’ εσένα ὰμα ούκ̌’ εμπόρεσα. Ούκ̌ εμπόρεσα χορτασείνα σε, χωρίο μ’! Ούκ̌’ εμπόρεσα, χωρίο μ’! Ούκ̌’ εμπόρεσα... Εθέλενα ν’ εχόρταζα το παίξιμο σα ρδόμι͜α απάν’ κέσ’, ν’ έπινα τα νερά σ’, ν’ επαίρ’να τον αέρα σ’. Τα κρυφτερέας ντ’ εκρύφκουμουνεστε εκέσ’. Μικρός εχώρισανε με απ’ εσένα, χωρίο μ’. Ούκ̌’ εμπόρεσα, χωρίο μ’! Ούκ̌’ εμπόρεσα... Εθέλενα ν’ έτρεχα απάν’ σα παρχάρι͜α σ’ ντου ’κ’ ευρισκούνταν άλλον πουδέν. Εθέλενα ν’ εψάρευα σα τρανά τα ποτάμι͜α σ’ ντο κατηβαίνουν ας σα ραχ̌ία σ’. Ούκ̌’ εμπόρεσα, χωρίο! Ούκ̌’ εμπόρεσα... Εθέλενα ν’ εκοιμούμουν σ’ όρος σα καφούλι͜α απέσ’, ν’ επλούμουν σα φύλλα απάν’ κ̌αι ν’ ετέρενα σον ουρανό. Ν’ έλεπα τα πουλίκας ντ’ εγαπούν τ’ έναν τ’ άλλο σίτα̤ πετούν. Ν’ εφήν’να ελίγο το σ̌κοινί και ν’ εχαλερούμουν. Ν’ εκουρταρεύκουμουν ας σ’ αραμπάδας, ας σ’ αρθώπους ντο κλώσκουνταν ολόερα μ’. Ας σα πολλά τα λαλίας ντο φουσκώνουν το κεφάλι. Εθέλενα ν’ εκείμουνε όσον εθέλενεν η ψ̌η μ’. Ὰμα, ούκ̌’ εμπόρεσα, χωρίο μ’! Ούκ̌’ εμπόρεσα... Ούκ̌’ εμπόρεσα, εχώρισανε με απ’ εσέν... Ύστερα ετράνυνα, ὰμα ούκ̌’ εμπόρεσα να εκλώσκουμ’νε ’πίσ’. Έφυα...Έφυα κ̌αι επήα σα μακρά...σα πολλά μακρά, ατόσον ντ’ ου ’πορώ να φτάνω σ’ εσέν, χωρίο! Ου μπορώ, χωρίο! Ου μπορώ! Η ομορφία σ’ επόμεινε σο τσιμίδι μ’ απέσ’. Άντα έρχ̌’σαι σ’ ακίλι μ’ φυτεύκουνταν τα μαλλία μ’. Έρχουνταν σ’ ομμάτι͜α μ’ εμπρός τ’ ορμία σ’, τα ποτάμι͜α σ’, τα παρχάρα̤ σ’, τα τεζία σ’, τ’ αλάτι͜α σ’, τα καφούλι͜α ντ’ εγαπίγουντανε από κα’ οι σεβνταλήδα̤ς. Ούλα όσα έχ̌εις, χωρίο μ’...ούλα όσα έχ̌εις, χωρίο μ’! Έρχουνταν σ’ ακίλι μ’ και γομούνταν τα μάτι͜α μ’ και θέλω να κλαίω. Τα δάκρυ͜α μ’ μόνον τα ματοτσ̌άτσ̌ι͜α μ’ επορούν και βρέχουν. Η καρδία μ’ τσουίζ’...Ου μπορώ να κλαίγω όσον θέλω εγώ. Ου θέλω να ελέπουνε με και να γελούν, χωρίο μ’. Ου θέλω, χωρίο μ’! Ου θέλω... Ούκ̌’ εξέρω αν εμπορώ και έρχουμ’ καμία, αν εμπορώ και δεβάζω ντ’ έχω την καριπίαν. Ὰμα ένα να λέγω σε, μ’ ανεσπάλεις α’. Πάντα ν’ αγαπώ σε, να έχω σε απέσ’ σην καρδία μ’, χωρίο μ’! Απέσ’ σην καρδία μ’...
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| α’ | (ατό) αυτό, το | ||
| ακίλι | μυαλό | akıl/ʿaḳl | |
| αλάτι͜α | έλατα | ||
| ὰμα | αλλά | ama/ammā | |
| ανεσπάλεις | ξεχάσεις | ||
| άντα | όταν | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ατόσον | τόσο | ||
| βρέχουν | βρέχονται | ||
| γομούνταν | γεμίζουν, βουρκώνουν, κομπιάζουν | ||
| δεβάζω | διαβάζω, περνάω, πηγαίνω κπ/κτ κάπου | ||
| εγεννέθα | γεννήθηκα | ||
| εκέσ’ | εκεί | ||
| εκλώσκουμ’νε | γύριζα, επέστρεφα | ||
| έλεπα | έβλεπα | ||
| ελίγο | λίγο | ||
| ένοιξα | άνοιξα | ||
| επαίρ’να | έπαιρνα | ||
| επορούν | μπορούν | ||
| έρχ̌’σαι | έρχεσαι | ||
| έρχουμ’ | ερχόμουν | ||
| έρχουνταν | έρχονται | ||
| ετράνυνα | μεγάλωσα, ανέθρεψα | τρανόω-ῶ | |
| εφήν’να | άφηνα | ||
| έφυα | έφυγα | ||
| εχόρταζα | χόρταινα | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κα’ | κάτω | ||
| καφούλι͜α | θάμνοι | κατάφυλλον<καταφύλλιον<κατ’φούλλιν | |
| κέσ’ | προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| κλώσκουνταν | γυρίζουν, επιστρέφουν | ||
| λαλίας | λαλιές, φωνές, (γεν. ενικού) φωνής | ||
| μακρά | (επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα | ||
| ντου | ότι, που, αυτό/ά που | ||
| ολόερα | ολόγυρα | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| ορμία | ρυάκια, ρεματιές | ||
| όσα | όσες φορές | ||
| ου | δεν | ουκί<οὐχί | |
| ούλα | όλα | ||
| παρχάρα̤ | ορεινοί τόποι θερινής βοσκής | ||
| παρχάρι͜α | ορεινοί τόποι θερινής βοσκής | ||
| ’πίσ’ | (οπίσ’) πίσω | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ’πορώ | (επορώ) μπορώ | ||
| πουδέν | πουθενά | ||
| πουλίκας | πουλιά | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| ρδόμι͜α | (ον.) δρόμοι, (αιτ.) δρόμους | ||
| σίτα̤ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| τεζία | δασόπευκα (pinus sylvestris) | ||
| τρανά | μεγάλα | ||
| τσιμίδι | εγκέφαλος, νους | cimedia | |
| τσουίζ’ | τσούζει, πονάει | σίζω | |
| φυτεύκουνταν | φυτεύονται, σηκώνονται όρθια, μτφ. ανατριχιάζουν | ||
| ψ̌η | ψυχή |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| α’ | (ατό) αυτό, το | ||
| ακίλι | μυαλό | akıl/ʿaḳl | |
| αλάτι͜α | έλατα | ||
| ὰμα | αλλά | ama/ammā | |
| ανεσπάλεις | ξεχάσεις | ||
| άντα | όταν | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| ατόσον | τόσο | ||
| βρέχουν | βρέχονται | ||
| γομούνταν | γεμίζουν, βουρκώνουν, κομπιάζουν | ||
| δεβάζω | διαβάζω, περνάω, πηγαίνω κπ/κτ κάπου | ||
| εγεννέθα | γεννήθηκα | ||
| εκέσ’ | εκεί | ||
| εκλώσκουμ’νε | γύριζα, επέστρεφα | ||
| έλεπα | έβλεπα | ||
| ελίγο | λίγο | ||
| ένοιξα | άνοιξα | ||
| επαίρ’να | έπαιρνα | ||
| επορούν | μπορούν | ||
| έρχ̌’σαι | έρχεσαι | ||
| έρχουμ’ | ερχόμουν | ||
| έρχουνταν | έρχονται | ||
| ετράνυνα | μεγάλωσα, ανέθρεψα | τρανόω-ῶ | |
| εφήν’να | άφηνα | ||
| έφυα | έφυγα | ||
| εχόρταζα | χόρταινα | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κα’ | κάτω | ||
| καφούλι͜α | θάμνοι | κατάφυλλον<καταφύλλιον<κατ’φούλλιν | |
| κέσ’ | προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| κλώσκουνταν | γυρίζουν, επιστρέφουν | ||
| λαλίας | λαλιές, φωνές, (γεν. ενικού) φωνής | ||
| μακρά | (επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα | ||
| ντου | ότι, που, αυτό/ά που | ||
| ολόερα | ολόγυρα | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| ορμία | ρυάκια, ρεματιές | ||
| όσα | όσες φορές | ||
| ου | δεν | ουκί<οὐχί | |
| ούλα | όλα | ||
| παρχάρα̤ | ορεινοί τόποι θερινής βοσκής | ||
| παρχάρι͜α | ορεινοί τόποι θερινής βοσκής | ||
| ’πίσ’ | (οπίσ’) πίσω | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ’πορώ | (επορώ) μπορώ | ||
| πουδέν | πουθενά | ||
| πουλίκας | πουλιά | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| ρδόμι͜α | (ον.) δρόμοι, (αιτ.) δρόμους | ||
| σίτα̤ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| τεζία | δασόπευκα (pinus sylvestris) | ||
| τρανά | μεγάλα | ||
| τσιμίδι | εγκέφαλος, νους | cimedia | |
| τσουίζ’ | τσούζει, πονάει | σίζω | |
| φυτεύκουνταν | φυτεύονται, σηκώνονται όρθια, μτφ. ανατριχιάζουν | ||
| ψ̌η | ψυχή |

