Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Ακρίτας όνταν έλαμνεν αφκά ση ποταμέαν Επέγ’νεν κι έρτουν κι έλαμνεν τη μέραν πέντε αυλάκια Επέγ’νεν κι έρτουν κι έσπερνεν εννέα κότι͜α σπόρον Έρθεν πουλίν κι εκόνεψεν ση ζυγονί’ την άκραν Και σ’κούται καλοκάθεται ση ζυγονί’ τη μέσην -Οπίσ’, πουλίν! Οπίσ’, πουλίν! μη τρως τη βουκεντρέαν Και το πουλίν ’κελάηδεσεν μ’ ανθρώπινον λαλία -Ντό στέκ’ς, ντό στέκ’ς, Ακρίτα μου, και τίναν αναμένεις; Το ένοικο σ’ εχάλασαν και την κάλη σ’ επέραν και τα μικρά τα πουλόπα σ’ σο περιβόλ’ έσυραν Βιτσοκοπά τον μαύρον ατ’ και φτάν’ και κοντεφτάνει Ανοίξετε με, νε πορτάρ’ ανοίξτεν ας εμπαίνω Ένοιξαν ατον οι πορτάρ’ εμπαίν’ απέσ’ Ακρίτας Άλλοι σκαμνία δίγ’ν’ ατον, άλλοι καυκίν απλών’νε Και σο σκαμνίν ’κι κάθεται και το καυκίν ’κι παίρει Έσυρεν το σπαθίν ατου ας σο χρυσόν θεκάρι Χ̌ίλιους εμπρός εσκότωσεν και μύριους από πίσω Κι επέρεν την κόρ’ κι έφυεν εννιά νύχτας κι ημέρας
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| άκραν | άκρη, αρχή | ||
| ανοίξτεν | (προστ.) ανοίξτε | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| αφκά | κάτω | ||
| βιτσοκοπά | χτυπάει με τη βίτσα, ρίχνει βιτσιά | βίτσα<veja (σλαβ.) + -κοπῶ | |
| βουκεντρέαν | χτύπημα με ξύλινη βέργα (βουκέντρα) που χρησιμοποιούταν από τους αγρότες κατά τη διάρκεια οργώματος με βόδια και η οποία στη μία άκρη είχε μεταλλική βάση για να καθαρίζουν το αλέτρι και στην άλλη της άκρη ήταν αιχμηρή, ούτως ώστε να κεντρίζει τα βόδια | ||
| δίγ’ν’ | δίνουν | ||
| εκόνεψεν | εγκαταστάθηκε, φώλιασε, προσγειώθηκε | konmak | |
| έλαμνεν | όργωνε | λάμνω | |
| εμπαίν’ | μπαίνει | ||
| εμπαίνω | μπαίνω | ||
| ένοικο | σπίτι, οικία | ||
| ένοιξαν | άνοιξαν | ||
| επέγ’νεν | πήγαινε, προχωρούσε, έφευγε | ||
| επέραν | πήραν | ||
| επέρεν | πήρε | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| έσυραν | έσυραν, τράβηξαν, έριξαν | ||
| έσυρεν | έσυρε, τράβηξε, έριξε | ||
| έφυεν | έφυγε | ||
| ζυγονί’ | ζυγού | ||
| κάλη | η αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος | ||
| καυκίν | κούπα | καῦκος | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κότι͜α | μονάδα μέτρησης για δημητριακά | ||
| λαλία | λαλιά, φωνή | ||
| νύχτας | (ον.πληθ.,τα) νύχτες | ||
| όνταν | όταν | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| πορτάρ’ | πορτιέρηδες, οι επιβλέποντες την είσοδο από κπ πόρτα | porta | |
| ποταμέαν | παραποτάμιος τόπος | ||
| πουλόπα | πουλάκια | ||
| σ’κούται | σηκώνεται | ||
| στέκ’ς | στέκεσαι | ||
| τίναν | ποιον/α |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| άκραν | άκρη, αρχή | ||
| ανοίξτεν | (προστ.) ανοίξτε | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| αφκά | κάτω | ||
| βιτσοκοπά | χτυπάει με τη βίτσα, ρίχνει βιτσιά | βίτσα<veja (σλαβ.) + -κοπῶ | |
| βουκεντρέαν | χτύπημα με ξύλινη βέργα (βουκέντρα) που χρησιμοποιούταν από τους αγρότες κατά τη διάρκεια οργώματος με βόδια και η οποία στη μία άκρη είχε μεταλλική βάση για να καθαρίζουν το αλέτρι και στην άλλη της άκρη ήταν αιχμηρή, ούτως ώστε να κεντρίζει τα βόδια | ||
| δίγ’ν’ | δίνουν | ||
| εκόνεψεν | εγκαταστάθηκε, φώλιασε, προσγειώθηκε | konmak | |
| έλαμνεν | όργωνε | λάμνω | |
| εμπαίν’ | μπαίνει | ||
| εμπαίνω | μπαίνω | ||
| ένοικο | σπίτι, οικία | ||
| ένοιξαν | άνοιξαν | ||
| επέγ’νεν | πήγαινε, προχωρούσε, έφευγε | ||
| επέραν | πήραν | ||
| επέρεν | πήρε | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| έσυραν | έσυραν, τράβηξαν, έριξαν | ||
| έσυρεν | έσυρε, τράβηξε, έριξε | ||
| έφυεν | έφυγε | ||
| ζυγονί’ | ζυγού | ||
| κάλη | η αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος | ||
| καυκίν | κούπα | καῦκος | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κότι͜α | μονάδα μέτρησης για δημητριακά | ||
| λαλία | λαλιά, φωνή | ||
| νύχτας | (ον.πληθ.,τα) νύχτες | ||
| όνταν | όταν | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| πορτάρ’ | πορτιέρηδες, οι επιβλέποντες την είσοδο από κπ πόρτα | porta | |
| ποταμέαν | παραποτάμιος τόπος | ||
| πουλόπα | πουλάκια | ||
| σ’κούται | σηκώνεται | ||
| στέκ’ς | στέκεσαι | ||
| τίναν | ποιον/α |
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 