Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Έναν άστρεν εξέβεν σην ανατολήν, αρ’ έναν κι άλλο εξέβεν σο Τεβέποϊν Αρ’ έναν κι άλλο εξέβεν σο Καράκαπαν, αρ’ έναν κι άλλο εξέβεν σ’ Αρμαλού το Χὰν’ Σοφίτσα μ’, έξ’ μ’ εβγαίνεις και μη φαίνεσαι -ν Ελέπ’νε σε -ν- και τ’ άστρα και μαραίνεσαι Ελέπ’ σε -ν- και ο ήλι͜ον και ηλαίνεσαι Ελέπ’ σε και ο φέγγον και δειλαίνεσαι Λισάφ’ άνοιξον το τουλάπ’ [έι, πουλί μ’, ξαν αρνί μ’] και δὼμα ένα μήλον [έλα, έλα λέγω σε -ν/ψ̌ήκα μ’ ποδεδίζω σε] Άνοιξον το παράθυρο σ’ [έι, πουλί μ’, ξαν αρνί μ’] ας ελέπω τον ήλιον [έλα, έλα λέγω σε -ν/κομμενόχρονον, γιαρ] Απ’ ουρανού χαρτίν έρθεν, [ωχ, πουλί μ’, ξαν αρνί μ’] οφέτος θα γυρεύω [έλα, έλα λέγω σε -ν/σ̌κυλοκούταβο, γιαρ] Τρία κουκούτσ̌ι͜α -ν- άλατα [ωχ, πουλί μ’, ξαν αρνί μ’] την κάλη μ’ θα γητεύω [έλα, έλα λέγω σε -ν/σ̌κυλοκούταβο, γιαρ]
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| άλατα | αλάτια | ||
| άνοιξον | (προστ.) άνοιξε | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| Αρμαλού το χὰν’ | το Χάνι του Αρμαλού (ή Αρμανλού), φημισμένο πανδοχείο στην περιοχή της Κρώμνης στον Πόντο | Harmanlı Han | |
| άστρεν | άστρο | ||
| γητεύω | ξορκίζω, ξεματιάζω, κάνω γητειές προς θεραπεία κπ | ||
| γιαρ | αγαπητός/ή/ό, αγάπη | yâr | |
| γυρεύω | επαιτώ, ζητιανεύω | ||
| δειλαίνεσαι | δειλιάζεις | ||
| δὼμα | δώσε μου | ||
| ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
| ελέπ’νε | βλέπουνε | ||
| ελέπω | βλέπω | ||
| έναν κι άλλο | άλλο ένα, ένα ακόμη | ||
| έξ’ | έξω ή ο αριθμός έξι | ||
| εξέβεν | βγήκε, ανέβηκε | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| ηλαίνεσαι | παθαίνεις ηλίαση | ||
| κάλη | η αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος | ||
| Καράκαπαν | ονομασία βουνού στην σημ. Τουρκία, στα ανατολικά όρια της Άνω Ματσούκας και με υψόμετρο 2,4 χλμ | Karakaban< kara (=μαύρο) + kaban (կաբան=κορυφή, απότομος λόφος) | |
| κομμενόχρονον | αυτό που είθε να του κοπούν τα χρόνια | ||
| κουκούτσ̌ι͜α | κουκούτσια, σβώλοι, πολύ μικρές ποσότητες | cucuzza | |
| Λισάφ’ | Ελισσάβετ | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| οφέτος | φέτος | ||
| ποδεδίζω | (ενεργ. και μέση) χαίρομαι, απολαμβάνω, προσκυνώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| ποδεδίζω σε | να σε χαρώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| Τεβέποϊν | (ή Τεβέ-Μποΐ) ύψωμα στην περιοχή της Κρώμνης | deve boyun (κυριολ. λαιμός της καμήλας, μτφ. κάτι που έχει καμπυλωτό σχήμα)) | |
| τουλάπ’ | ντουλάπι | dolap/dūlāb | |
| φέγγον | φεγγάρι | ||
| χὰν’ | χάνι, πανδοχείο | han/ḫān | |
| ψ̌ήκα | ψυχούλα |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| άλατα | αλάτια | ||
| άνοιξον | (προστ.) άνοιξε | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| Αρμαλού το χὰν’ | το Χάνι του Αρμαλού (ή Αρμανλού), φημισμένο πανδοχείο στην περιοχή της Κρώμνης στον Πόντο | Harmanlı Han | |
| άστρεν | άστρο | ||
| γητεύω | ξορκίζω, ξεματιάζω, κάνω γητειές προς θεραπεία κπ | ||
| γιαρ | αγαπητός/ή/ό, αγάπη | yâr | |
| γυρεύω | επαιτώ, ζητιανεύω | ||
| δειλαίνεσαι | δειλιάζεις | ||
| δὼμα | δώσε μου | ||
| ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
| ελέπ’νε | βλέπουνε | ||
| ελέπω | βλέπω | ||
| έναν κι άλλο | άλλο ένα, ένα ακόμη | ||
| έξ’ | έξω ή ο αριθμός έξι | ||
| εξέβεν | βγήκε, ανέβηκε | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| ηλαίνεσαι | παθαίνεις ηλίαση | ||
| κάλη | η αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος | ||
| Καράκαπαν | ονομασία βουνού στην σημ. Τουρκία, στα ανατολικά όρια της Άνω Ματσούκας και με υψόμετρο 2,4 χλμ | Karakaban< kara (=μαύρο) + kaban (կաբան=κορυφή, απότομος λόφος) | |
| κομμενόχρονον | αυτό που είθε να του κοπούν τα χρόνια | ||
| κουκούτσ̌ι͜α | κουκούτσια, σβώλοι, πολύ μικρές ποσότητες | cucuzza | |
| Λισάφ’ | Ελισσάβετ | ||
| ξαν | πάλι, ξανά | ||
| οφέτος | φέτος | ||
| ποδεδίζω | (ενεργ. και μέση) χαίρομαι, απολαμβάνω, προσκυνώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| ποδεδίζω σε | να σε χαρώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| Τεβέποϊν | (ή Τεβέ-Μποΐ) ύψωμα στην περιοχή της Κρώμνης | deve boyun (κυριολ. λαιμός της καμήλας, μτφ. κάτι που έχει καμπυλωτό σχήμα)) | |
| τουλάπ’ | ντουλάπι | dolap/dūlāb | |
| φέγγον | φεγγάρι | ||
| χὰν’ | χάνι, πανδοχείο | han/ḫān | |
| ψ̌ήκα | ψυχούλα |
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 