Στιχουργοί: Ελένη Σιαμίδου | Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
[Και] Μάνα, μ’ ευτάτε το ταφί μ’ [όι, όι] [και] κρύον και μαρμαρένιον [ωφ! ωφ!] [Όι! Και] Με αμάραντα θέλω να έν’ [και] χορταροσ̌κεπαμένον [ωχ! ωχ! ωχ!] ♫ Ελάδ’ να έν’ ανοίεται, νερόν να έν’ τσουρούται¹ Εμέν που θα κατηγορεί τα τέρτι͜α μ’ να φορτούται Εγώ με το παλιόν το τέρτ’ καμίαν ’κ’ εκοιμέθα Πάντα καινούρι͜α βάσανα Ντό να ’φτάω; Ευρέθα! Νέ δι͜άβολον φοούμαι εγώ, νέ σον Θεόν πιστεύω Κακόγνωμος κι αδά̤σ̌κευτος μετά καν’νάν ’κ’ ιεύω Σον ουρανόν έν’ ο Θεόν κι επ’ εκειαπάν’ τερεί με Όσα κερόπα άφτ’ Ατον ατόσα τέρτι͜α δί’ με ♫ Τα ώρας είκοσ’-τέσσερα κι εγώ κοιμούμαι δύο, Πού πάω κι απόθεν έρχουμαι καν’νάν τσ̌οάπ’ ’κι δίγω Είπα, μα την Παναΐαν! Άκ’σον ατο αλλομίαν, Πού θα παραβραδι͜άσκουμαι πας̌ έν’ τ’ εσόν δουλείαν; Σα πόρτας στέκ’ς και -ν- ορωτάς πού έμ’νε αΐκον ώραν Έναν χαπέρ’ να λέγω σε γομώντς ατο την χώραν Είπα, μα την Παναΐαν! Έσπρυνες τα μαλλία μ’ Ντο λέγω, παίρτς ατο και τρέ͜εις και δί’ς τ’ όρος φωτίαν
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αδά̤σ̌κευτος | αυτός που δεν άκουσε διδαχές, αυτός που δεν έτυχε νουθεσίας και διδαχών | ||
| αΐκον | τέτοιο/α | ||
| άκ’σον | (προστ.) άκουσε | ||
| αλλομίαν | άλλη μια φορά | ||
| αμάραντα | (επιστ. Helichrysum stoechas) τα αγριολούλουδα ελίχρυσος ο πολύτιμος | ||
| ανοίεται | ανοίγεται | ||
| απόθεν | από που, από όπου | ||
| άφτ’ | ανάβω/ει | ||
| γομώντς | γεμίζεις | ||
| δί’ | δίνει | ||
| δίγω | δίνω | ||
| δί’ς | δίνεις | ||
| δουλείαν | δουλειά | ||
| εκειαπάν’ | εκεί πάνω | ||
| εκοιμέθα | κοιμήθηκα | ||
| ελάδ’ | λάδι | ||
| έμ’νε | ήμουν | ||
| έν’ | είναι | ||
| έρχουμαι | έρχομαι | ||
| εσόν | δικός/ή/ό σου | ||
| έσπρυνες | άσπρισες | ||
| ευρέθα | βρέθηκα | ||
| ευτάτε | κάνετε, φτιάχνετε | εὐθειάζω | |
| ιεύω | ταιριάζω | uymak | |
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κακόγνωμος | αυτός που έχει κακή γνώμη, αγενής, δύστροπος | ||
| καμίαν | ποτέ | ||
| καν’νάν | κανέναν | ||
| κερόπα | κεράκια | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κοιμούμαι | κοιμάμαι | ||
| μετά | (με αιτιατική) συνοδεία, μαζί με | ||
| νέ | ούτε | ne | |
| ορωτάς | ρωτάς | ||
| όσα | όσες φορές | ||
| παίρτς | παίρνεις | ||
| παραβραδι͜άσκουμαι | νυχτώνομαι, με βρίσκει το βράδυ | ||
| πας̌ | μήπως, μπας και, είναι δυνατόν, μην τύχει (και) | μήν πᾶς | |
| πόρτας | (ονομ.πληθ.) πόρτες | porta | |
| στέκ’ς | στέκεσαι | ||
| ταφί | τάφο | ||
| τερεί | κοιτάει | ||
| τέρτ’ | καημός, βάσανο, (ονομ.) στενοχώρια | dert | |
| τέρτι͜α | καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
| τρέ͜εις | τρέχεις | ||
| τσ̌οάπ’ | απόκριση, αναφορά | cevap/cevāb | |
| τσουρούται | στεγνώνει, στραγγίζεται | σειρώ=εκκενώνω, αδειάζω | |
| φοούμαι | φοβάμαι | ||
| φορτούται | φορτώνεται | ||
| ’φτάω | (ευτάω) κάνω, φτιάχνω | εὐθειάζω | |
| χαπέρ’ | είδηση, νέο | haber/ḫaber | |
| χορταροσ̌κεπαμένον | σκεπασμένο χορτάρι | ||
| χώραν | ξένους, μη οικείους, ξενιτειά | ||
| ώρας | ώρες |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αδά̤σ̌κευτος | αυτός που δεν άκουσε διδαχές, αυτός που δεν έτυχε νουθεσίας και διδαχών | ||
| αΐκον | τέτοιο/α | ||
| άκ’σον | (προστ.) άκουσε | ||
| αλλομίαν | άλλη μια φορά | ||
| αμάραντα | (επιστ. Helichrysum stoechas) τα αγριολούλουδα ελίχρυσος ο πολύτιμος | ||
| ανοίεται | ανοίγεται | ||
| απόθεν | από που, από όπου | ||
| άφτ’ | ανάβω/ει | ||
| γομώντς | γεμίζεις | ||
| δί’ | δίνει | ||
| δίγω | δίνω | ||
| δί’ς | δίνεις | ||
| δουλείαν | δουλειά | ||
| εκειαπάν’ | εκεί πάνω | ||
| εκοιμέθα | κοιμήθηκα | ||
| ελάδ’ | λάδι | ||
| έμ’νε | ήμουν | ||
| έν’ | είναι | ||
| έρχουμαι | έρχομαι | ||
| εσόν | δικός/ή/ό σου | ||
| έσπρυνες | άσπρισες | ||
| ευρέθα | βρέθηκα | ||
| ευτάτε | κάνετε, φτιάχνετε | εὐθειάζω | |
| ιεύω | ταιριάζω | uymak | |
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κακόγνωμος | αυτός που έχει κακή γνώμη, αγενής, δύστροπος | ||
| καμίαν | ποτέ | ||
| καν’νάν | κανέναν | ||
| κερόπα | κεράκια | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κοιμούμαι | κοιμάμαι | ||
| μετά | (με αιτιατική) συνοδεία, μαζί με | ||
| νέ | ούτε | ne | |
| ορωτάς | ρωτάς | ||
| όσα | όσες φορές | ||
| παίρτς | παίρνεις | ||
| παραβραδι͜άσκουμαι | νυχτώνομαι, με βρίσκει το βράδυ | ||
| πας̌ | μήπως, μπας και, είναι δυνατόν, μην τύχει (και) | μήν πᾶς | |
| πόρτας | (ονομ.πληθ.) πόρτες | porta | |
| στέκ’ς | στέκεσαι | ||
| ταφί | τάφο | ||
| τερεί | κοιτάει | ||
| τέρτ’ | καημός, βάσανο, (ονομ.) στενοχώρια | dert | |
| τέρτι͜α | καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
| τρέ͜εις | τρέχεις | ||
| τσ̌οάπ’ | απόκριση, αναφορά | cevap/cevāb | |
| τσουρούται | στεγνώνει, στραγγίζεται | σειρώ=εκκενώνω, αδειάζω | |
| φοούμαι | φοβάμαι | ||
| φορτούται | φορτώνεται | ||
| ’φτάω | (ευτάω) κάνω, φτιάχνω | εὐθειάζω | |
| χαπέρ’ | είδηση, νέο | haber/ḫaber | |
| χορταροσ̌κεπαμένον | σκεπασμένο χορτάρι | ||
| χώραν | ξένους, μη οικείους, ξενιτειά | ||
| ώρας | ώρες |
¹ Ελάδ’ να έν’ ανοίεται, νερόν να έν’ τσουρούται (ή Ελάδ’ αν έν’ ανοίεται, νερόν αν έν’ στεγνούται): έκφραση που χρησιμοποιείται για φήμη ανεξακρίβωτη που αν είναι αληθινή θα επικρατήσει κι αν όχι θα ξεχαστεί.
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 