
Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Γιάννης Τσανασίδης | Ηλίας Παπαδόπουλος | Παραδοσιακό
Τον Μάραντον χαρτίν έρθεν, να πάει σην στρατείαν Την νύχταν πάει σον μάστοραν, την νύχταν μαστορεύει Κόφτ’ ας σ’ ασήμι πέταλα κι ας σο χρυσάφ’ καρφία Τον μαύρον ατ’ ’καλίβωνεν καταντικρύ σον φέγγον κι η κάλη ατ’ παραστέκει͜ ατον με το χρυσόν μαντίλι και τα δάκρυ͜α ατ’ς ’κατήβαιναν, Καλομηνά χαλάζι͜α Καρφίν, καρφίν απλώνει͜ ατον, την γην δάκρυ͜α γομώνει -Πού πας, πού πας, νε Μάραντε, κι εμέν σίναν αφήνεις; -Αφήνω σε σον κύρη μου τον άεν-Κωνσταντίνον Αφήνω σε σην μάνα μου, την άγ̆ιαν-Ελένην Αφήνω σε σ’ αδέλφια μου τους Δώδεκα Αποστόλους -Πού πας, πού πας, νε Μάραντε, κι εμέν τίναν αφήνεις; -Αφήνω χ̌ίλια πρόβατα και πεντακόσ̌ι͜α αρνόπα Αφήνω σε τον κρίαρον, τον χρυσοκωδωνι͜άτεν Αφήνω σε χρυσόν σταυρόν κι αργυρόν δαχτυλίδιν Το δαχτυλίδ’ πούλτσον και φά’ και τον σταυρόν προσ̌κύνα ’Κόμαν ’κ’ εζι͜αγκοπάτεσεν, ’κόμαν κ’ εσελοκάτσεν, ’κόμαν σην Πόλ’ ’κ’ επάτεσεν και σ’ αργαστέρ’ εκάτσεν Την κόρ’ καθίζ’νε σο σκαμνίν και ατέν διπλοκουράζ’νε Δίγ’ν’ ατεν πέντε πρόατα και δεκαπέντε αρνία Και δίγ’ν’ ατεν φελίν ψωμίν και πέντε κουφοκάρυ͜α -Άμε, σ̌κύλ’ κόρη, χάθ’ εσύ κι ωρία οπίσ’ γυρίζεις Κι όντες θυμών’νε τα ραχ̌ι͜ά, να εβγαίντς και να βοσ̌κίζεις Κι όντες θρασ̌κεύ’ ο ποταμόν, κατήβασον και πότ’σον Σα ψηλασέας ’βόσ̌κιζεν, σα χαμελά εμένεν Εφτά χρόνι͜α εδέβανε κι ο Μάραντόν ατ’ς ’κ’ έρθεν Τα πέντ’ εποίκεν εκατό, τα δεκαπέντε χ̌ίλι͜α κι ας σ’ εφτά χρόνια κι άλλ’ απάν’, σε μήνους υστεραίους, καβαλάρην επέντεσεν απαγκέσ’ σα ραχ̌ία ’Κάτσεν κι ατέν ερώτεσεν: -Και τίνος νύφε είσαι; Και τίνος είν’ τα πρόγατα και τίνος είν’ τ’ αρνόπα και τίνος έν’ ο κρίαρον, ο χρυσοκωδωνιάτες; -Οπίσ’, οπίσ’, νε ξένε μου, οπίσ’ κι απόθεν έρθες, να ποιγώ τα σ̌κυλίτσ̌ι͜α μου κι εσέν παραλαεύ’νε Του Μάραντ’ είν’ τα πρόγατα, του Μάραντ’ είν’ τ’ αρνόπα, του Μάραντ’ έν’ ο κρίαρον, ο χρυσοκωδωνιάτες Εφτά χρόνι͜α ενέμ’να τον κι άλλ’ εφτά θ’ αναμένω, Αν έρ’ται, έρ’ται ο Μάραντον και -ν- αν ’κ’ έν’, καλογερεύω -Ο Μάραντο σ’ επέθανεν, ’κείνος οπέρτς ετάφεν, Σην ταφήν ατ’ ’παρέστεκα κι ας σ’ ὰσπρον ατ’ επέρα κι εμέναν εδι͜ατάχτε με, την κάλη μ’ δέβα, έπαρ’! -Οπίσ’, οπίσ’, νε ξένε μου, οπίσ’ κι απόθεν έρθες; Ο Μάραντο μ’ επέθανεν; Εγώ εσέν θα παίρω; Εγώ καλόγρια ’ίνουμαι, σο μαναστήρ’ εμπαίνω -Καλόγερος θα ’ίνουμαι κι εγώ εσέν θα παίρω -Εγώ πέρδικα ’ίνουμαι και σα καφούλι͜α εμπαίνω -Κι εγώ αητέντς θα ’ίνουμαι κι εσέναν θ’ αρπάζω -Ατό το στημνοδέσιμον τη Μάραντου μ’ ομοι͜άζει!
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| άγ̆ιαν | αγία | ||
| άεν | άγιο | ||
| αητέντς | αητός | ||
| άμε | (προστ.) σύρε, πήγαινε | ||
| απαγκέσ’ | πάνω εκεί πέρα | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απόθεν | από που, από όπου | ||
| αργαστέρ’ | εργαστήριο, αργαλειός | ||
| αρνόπα | αρνάκια | ||
| ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| ὰσπρον | σάβανο | ||
| ατέν | αυτήν | ||
| ατεν | αυτήν | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| βοσ̌κίζεις | βγάζεις ζώα για βοσκή, βοσκάς | ||
| ’βόσ̌κιζεν | (εβόσ̌κιζεν) βοσκούσε | ||
| γομώνει | γεμίζει | ||
| δέβα | (προστ.) πήγαινε | ||
| δίγ’ν’ | δίνουν | ||
| διπλοκουράζ’νε | διπλοτσακίζουν, κόβουν στη μέση δις | kırmak | |
| εβγαίντς | βγαίνεις | ||
| εδέβανε | (για τόπο) πέρασαν, διέσχισαν (για χρόνο) πέρασαν | διαβαίνω | |
| εδι͜ατάχτε | έδωσε οδηγίες, έκανε διαθήκη | ||
| εζι͜αγκοπάτεσεν | πάτησε στον αναβολέα (ζεγκί, μεταλλικός κρίκος που κρέμεται από τη σέλα και χρησιμεύει στον αναβάτη για να ανέβει πάνω στη ράχη του ζώου) | üzengi + πατώ | |
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| εκάτσεν | κάθισε | ||
| εμένεν | διανυκτέρευε | ||
| εμπαίνω | μπαίνω | ||
| έν’ | είναι | ||
| ενέμ’να | ανέμενα, περίμενα | ||
| έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
| επάτεσεν | πάτησε | ||
| επέθανεν | πέθανε | ||
| επέντεσεν | απάντησε, συνάντησε τυχαία | ||
| επέρα | πήρα | ||
| εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
| έρθεν | ήρθε | ||
| έρθες | ήρθες | ||
| έρ’ται | έρχεται | ||
| ερώτεσεν | ρώτησε | ||
| εσελοκάτσεν | κάθισε στη σέλα | ||
| ετάφεν | ενταφιάστηκε | ||
| θρασ̌κεύ’ | πλημμυρίζει | ||
| ’ίνουμαι | γίνομαι | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καθίζ’νε | καθίζουν κπ | ||
| κάλη | η αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος | ||
| ’καλίβωνεν | (εκαλίβωνεν) πετάλωνε | caliga, η «αρβύλα» των Ρωμαίων Λεγεωναρίων μέχρι τον 2° μ.Χ. αι. | |
| καλογερεύω | αποσύρομαι από τα εγκόσμια, γίνομαι καλόγερος | ||
| Καλομηνά | (γεν.) Μαΐου, μαγιάτικα, (αιτ.) Μάιο | ||
| καταντικρύ | ακριβώς απέναντι | ||
| ’κατήβαιναν | (εκατήβαιναν) κατέβαιναν | ||
| κατήβασον | (προστ.) κατέβασε | ||
| ’κάτσεν | κάθισε | ||
| καφούλι͜α | θάμνοι | κατάφυλλον<καταφύλλιον<κατ’φούλλιν | |
| ’κόμαν | ακόμη | ||
| κουφοκάρυ͜α | ποικιλία καρυδιών | ||
| κόφτ’ | κόβει | ||
| μαναστήρ’ | μοναστήρι | ||
| νύφε | νύφη | ||
| όντες | όταν | ||
| οπέρτς | πέρυσι | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| παίρω | παίρνω | ||
| παραλαεύ’νε | κατασπαράζουν | paralamak | |
| παραστέκει | βοηθά, στηρίζει, περιποιείται | ||
| ποιγώ | κάνω, φτιάχνω | ποιέω-ῶ | |
| πότ’σον | (προστ.) πότισε | ||
| πούλτσον | (προστ.) πούλησε | ||
| πρόατα | πρόβατα | ||
| πρόγατα | πρόβατα | ||
| ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| σίναν | (σε τίναν) σε ποιον/α; | ||
| σ̌κύλ’ | (γεν.) σκύλου | ||
| σ̌κυλίτσ̌ι͜α | σκυλάκια | ||
| στημνοδέσιμον | καλαίσθητο δέσιμο της ζώνης στη μέση | ||
| τίναν | ποιον/α | ||
| τίνος | ποιού; | ||
| φά’ | (προστ.) φάε | ||
| φέγγον | φεγγάρι | ||
| φελίν | φέτα | ||
| χάθ’ | (προστ.) χάσου | ||
| χαμελά | χαμηλά | ||
| χρυσοκωδωνι͜άτεν | αυτός που φέρει χρυσά κουδούνια | ||
| χρυσοκωδωνιάτες | που φέρει χρυσά κουδούνια | ||
| ψηλασέας | ορεινά μέρη | ||
| ωρία | (προστ.) πρόσεξε, φύλαξε, φυλάξου, επέβλεψε |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| άγ̆ιαν | αγία | ||
| άεν | άγιο | ||
| αητέντς | αητός | ||
| άμε | (προστ.) σύρε, πήγαινε | ||
| απαγκέσ’ | πάνω εκεί πέρα | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απόθεν | από που, από όπου | ||
| αργαστέρ’ | εργαστήριο, αργαλειός | ||
| αρνόπα | αρνάκια | ||
| ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| ὰσπρον | σάβανο | ||
| ατέν | αυτήν | ||
| ατεν | αυτήν | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| βοσ̌κίζεις | βγάζεις ζώα για βοσκή, βοσκάς | ||
| ’βόσ̌κιζεν | (εβόσ̌κιζεν) βοσκούσε | ||
| γομώνει | γεμίζει | ||
| δέβα | (προστ.) πήγαινε | ||
| δίγ’ν’ | δίνουν | ||
| διπλοκουράζ’νε | διπλοτσακίζουν, κόβουν στη μέση δις | kırmak | |
| εβγαίντς | βγαίνεις | ||
| εδέβανε | (για τόπο) πέρασαν, διέσχισαν (για χρόνο) πέρασαν | διαβαίνω | |
| εδι͜ατάχτε | έδωσε οδηγίες, έκανε διαθήκη | ||
| εζι͜αγκοπάτεσεν | πάτησε στον αναβολέα (ζεγκί, μεταλλικός κρίκος που κρέμεται από τη σέλα και χρησιμεύει στον αναβάτη για να ανέβει πάνω στη ράχη του ζώου) | üzengi + πατώ | |
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| εκάτσεν | κάθισε | ||
| εμένεν | διανυκτέρευε | ||
| εμπαίνω | μπαίνω | ||
| έν’ | είναι | ||
| ενέμ’να | ανέμενα, περίμενα | ||
| έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
| επάτεσεν | πάτησε | ||
| επέθανεν | πέθανε | ||
| επέντεσεν | απάντησε, συνάντησε τυχαία | ||
| επέρα | πήρα | ||
| εποίκεν | έκανε, έφτιαξε | ποιέω-ῶ | |
| έρθεν | ήρθε | ||
| έρθες | ήρθες | ||
| έρ’ται | έρχεται | ||
| ερώτεσεν | ρώτησε | ||
| εσελοκάτσεν | κάθισε στη σέλα | ||
| ετάφεν | ενταφιάστηκε | ||
| θρασ̌κεύ’ | πλημμυρίζει | ||
| ’ίνουμαι | γίνομαι | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καθίζ’νε | καθίζουν κπ | ||
| κάλη | η αγαπητή σύζυγος, η σύζυγος | ||
| ’καλίβωνεν | (εκαλίβωνεν) πετάλωνε | caliga, η «αρβύλα» των Ρωμαίων Λεγεωναρίων μέχρι τον 2° μ.Χ. αι. | |
| καλογερεύω | αποσύρομαι από τα εγκόσμια, γίνομαι καλόγερος | ||
| Καλομηνά | (γεν.) Μαΐου, μαγιάτικα, (αιτ.) Μάιο | ||
| καταντικρύ | ακριβώς απέναντι | ||
| ’κατήβαιναν | (εκατήβαιναν) κατέβαιναν | ||
| κατήβασον | (προστ.) κατέβασε | ||
| ’κάτσεν | κάθισε | ||
| καφούλι͜α | θάμνοι | κατάφυλλον<καταφύλλιον<κατ’φούλλιν | |
| ’κόμαν | ακόμη | ||
| κουφοκάρυ͜α | ποικιλία καρυδιών | ||
| κόφτ’ | κόβει | ||
| μαναστήρ’ | μοναστήρι | ||
| νύφε | νύφη | ||
| όντες | όταν | ||
| οπέρτς | πέρυσι | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| παίρω | παίρνω | ||
| παραλαεύ’νε | κατασπαράζουν | paralamak | |
| παραστέκει | βοηθά, στηρίζει, περιποιείται | ||
| ποιγώ | κάνω, φτιάχνω | ποιέω-ῶ | |
| πότ’σον | (προστ.) πότισε | ||
| πούλτσον | (προστ.) πούλησε | ||
| πρόατα | πρόβατα | ||
| πρόγατα | πρόβατα | ||
| ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| σίναν | (σε τίναν) σε ποιον/α; | ||
| σ̌κύλ’ | (γεν.) σκύλου | ||
| σ̌κυλίτσ̌ι͜α | σκυλάκια | ||
| στημνοδέσιμον | καλαίσθητο δέσιμο της ζώνης στη μέση | ||
| τίναν | ποιον/α | ||
| τίνος | ποιού; | ||
| φά’ | (προστ.) φάε | ||
| φέγγον | φεγγάρι | ||
| φελίν | φέτα | ||
| χάθ’ | (προστ.) χάσου | ||
| χαμελά | χαμηλά | ||
| χρυσοκωδωνι͜άτεν | αυτός που φέρει χρυσά κουδούνια | ||
| χρυσοκωδωνιάτες | που φέρει χρυσά κουδούνια | ||
| ψηλασέας | ορεινά μέρη | ||
| ωρία | (προστ.) πρόσεξε, φύλαξε, φυλάξου, επέβλεψε |

