Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
’Κρέμασα κάμαν και μαχ̌αίρ’ και -ν- εσιλιαχλανεύτα [και -ν-] αρ’ μετ’ εσέν την έμορφον πώς εσεβταλανεύτα; Θα αρχινώ τα παλαιά ντ’ εποίν’να απ’ ανάρχης Ατά Δεσπότ’ς ’κι συγχωρά ούτε και Πατριάρχης Σα μὲσα σ’ να τυλίουμαι σου ζωναρί’ σ’ τον τόπον Σεβνταλούκ’ ’κ’ εγροικάς να ευτάς, κρίμαν σ’ εμόν τον κόπον ♫ Να έξερες, μικρόν αρνί μ’, για τ’ εσέν πώς παθάνω! Ψυχομαχ̌ώ, η ψ̌η μ’ ’κ’ εβγαίν’, νέ ζω και νέ αποθάνω Να έξερες, μικρόν αρνί μ’, και τ’ εμόν την καρδίαν Από ’πέσ’ ’ς σ’ εγκαλιόπο σου ’κ’ εβγάλλ’νες με καμίαν Ν’ αηλί εμέν, μανίτσα μου, η ψ̌η μ’ εκορδυλλιάεν Τα χρόνια έρθαν κι εδέβανε, η τύχη μ’ ξάι ’κ’ ελλάεν
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
| ανάρχης | ανέκαθεν | ἐν ἀρχῇ | |
| αποθάνω | πεθαίνω | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ατά | αυτά | ||
| εβγαίν’ | βγαίνει | ||
| εβγάλλ’νες | έβγαζες | ||
| εγκαλιόπο | αγκαλίτσα | ||
| εγροικάς | καταλαβαίνεις | ||
| εδέβανε | (για τόπο) πέρασαν, διέσχισαν (για χρόνο) πέρασαν | διαβαίνω | |
| εκορδυλλιάεν | έγινε κόμπος, μπερδεύθηκε | κορδύλη (=ρόπαλο, εξόγκωμα) | |
| ελλάεν | άλλαξε | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| έμορφον | όμορφο | ||
| έξερες | ήξερες | ||
| εποίν’να | έκανα, έφτιαχνα | ποιέω-ῶ | |
| έρθαν | ήρθαν | ||
| εσεβταλανεύτα | ερωτεύτηκα | sevdalanmak | |
| εσιλιαχλανεύτα | οπλίστηκα, αρματώθηκα | silahlamak<silāḥ | |
| ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
| ζωναρί’ | ζώνης | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κάμαν | δίκοπο μαχαίρι | kama | |
| καμίαν | ποτέ | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| μαχ̌αίρ’ | μαχαίρι | ||
| μὲσα | (τα) η μέση | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
| νέ | ούτε | ne | |
| ξάι | καθόλου | ||
| παθάνω | παθαίνω | ||
| ’πέσ’ | (απέσ’) μέσα | ||
| ’ς | (ας) από | ||
| σεβνταλούκ’ | έρωτας | sevdalık | |
| τυλίουμαι | τυλίγομαι | ||
| ψ̌η | ψυχή | ||
| ψυχομαχ̌ώ | ψυχομαχώ, χαροπαλεύω |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
| ανάρχης | ανέκαθεν | ἐν ἀρχῇ | |
| αποθάνω | πεθαίνω | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ατά | αυτά | ||
| εβγαίν’ | βγαίνει | ||
| εβγάλλ’νες | έβγαζες | ||
| εγκαλιόπο | αγκαλίτσα | ||
| εγροικάς | καταλαβαίνεις | ||
| εδέβανε | (για τόπο) πέρασαν, διέσχισαν (για χρόνο) πέρασαν | διαβαίνω | |
| εκορδυλλιάεν | έγινε κόμπος, μπερδεύθηκε | κορδύλη (=ρόπαλο, εξόγκωμα) | |
| ελλάεν | άλλαξε | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| έμορφον | όμορφο | ||
| έξερες | ήξερες | ||
| εποίν’να | έκανα, έφτιαχνα | ποιέω-ῶ | |
| έρθαν | ήρθαν | ||
| εσεβταλανεύτα | ερωτεύτηκα | sevdalanmak | |
| εσιλιαχλανεύτα | οπλίστηκα, αρματώθηκα | silahlamak<silāḥ | |
| ευτάς | κάνεις, φτιάχνεις | εὐθειάζω | |
| ζωναρί’ | ζώνης | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κάμαν | δίκοπο μαχαίρι | kama | |
| καμίαν | ποτέ | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| μαχ̌αίρ’ | μαχαίρι | ||
| μὲσα | (τα) η μέση | ||
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
| νέ | ούτε | ne | |
| ξάι | καθόλου | ||
| παθάνω | παθαίνω | ||
| ’πέσ’ | (απέσ’) μέσα | ||
| ’ς | (ας) από | ||
| σεβνταλούκ’ | έρωτας | sevdalık | |
| τυλίουμαι | τυλίγομαι | ||
| ψ̌η | ψυχή | ||
| ψυχομαχ̌ώ | ψυχομαχώ, χαροπαλεύω |
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 