
Στιχουργοί: Γιώργος Αμαραντίδης | Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Παράδες ’κ’ εκαζάνεψα, ανάθεμά τα λίρας Τρυγόνα μ’, εροθύμεσα το στύπον τη ματζίρα σ’ Εκόντυνες το φιστάνι σ’ έναν χ̌ερέαν κι άλλο Τα παλληκάρι͜α τη χωρί’ εσέγκες σ’ έναν σ’ άλλο Έλα τ’ αρνί μ’ ας ’ίνουμες εμείς σ’ έναν μερέαν Σ’ έναν τσ̌ατάλ’ καφούλ’ απάν’ χτίζομε έναν φωλέαν Γιατί ’κι αφήν’ -τ- σε η μάνα σ’ και να φεύ’ς ας σο γιάν’ ατ’ς Όντες έτον άμον εσέν θ’ έτρωεν από ’πάν’ ατ’ς ♫ Αρχόντισσα θα έχω σε, βασίλισσα θα είσαι Τσ̌ιτσ̌άκια, τριαντάφυλλα θα στρώνω και θα κείσαι Χοὺι χοὺι! Τ’ όνομάν ατ’ς Κερεκή, τρώγ’ν’ ατεν οι ποντικοί Τ’ όνομάν ατ’ς έν’ Παρέσσα έτον ολίγον λεγνέσσα Δεξι͜ά να πας δειλαίνεσαι ζεβρι͜ά να πας φογάσαι Δέβα τογρία -ν- εμπροστά σ’ σ’ εκείνον που αγαπά σε Χοὺι χοὺι! Τ’ όνομάν ατ’ς Κερεκή, τρώγ’ν’ ατεν οι ποντικοί Τ’ όνομάν ατ’ς έν’ Παρέσσα έτον ολίγον λεγνέσσα Εμέν ασκέρ’ ευτάνε με στείλ’νε με στο Γιεμένι¹ Τ’ άκλερον το σπαρελόπο σ’ ποίος θα λύν’ και δένει; Χοὺι χοὺι! Τ’ όνομάν ατ’ς Κερεκή, τρώγ’ν’ ατεν οι ποντικοί Τ’ όνομάν ατ’ς έν’ Παρέσσα έτον ολίγον λεγνέσσα ♫ Πού είν’ εκείνα τα κάλλια, πού είν’ εκείνα τα πλάτι͜α; Πού έν’ εκείν’ η ομορφάδα, πού είν’ εκείνα τ’ ομμάτι͜α; Εγώ -ν- εσέναν είχα σε χαμούφτα κεντρωμέντσα Κι ατώρα -ν- έρθα εύρα σε και καλάθ’ τσιχλωμέντσα Σίτ’ επέγ’να απ’ οπίσ’ αθε εγλοίαξα κι ερρούξα και -ν- απέσ’ σ’ εγκαλιόπον ατ’ς πώς ευρέθα ’κ’ εγροίκ’σα Θυμάσαι όντες εφίλ’ναμε, πουλόπο μ’, τ’ έναν τ’ άλλο Μελένια τα στομόχ̌ειλα σ’ ατά πώς θ’ ανασπάλω; ♫ Ελα να ποδεδίζω, μικρέσσα μ’ τρανταφύλλα Εγώ απ’ εσέν τιδέν ’κ’ ελιώ εσύ ντ’ ελιάς τα μήλα; Τ’ εμόν λαλαχ̌εμένον, χαμούφτα γινωμένον Άσ’ τη μανίτσα σ’ και τον κύρ’ -τ- σ’ σ’ εμέτερα έλα μένον Έλα να ποδεδίζω σε, Αε-Σερί’ πουλόπον Τ’ εμόν εγκάλιαν έγρασεν τ’ εσόν το σπαρελόπον Τ’ εμόν λαλαχ̌εμένον, χαμούφτα γινωμένον Άσ’ τη μανίτσα σ’ και τον κύρ’ -τ- σ’ σ’ εμέτερα έλα μένον Ποπάδες και πνευματικοί όντες ’ξημολογάτεν εμέν και το μικρόν τ’ αρνί μ’ καμίαν / ωρι͜άσον μ’ ερωτάτεν Τ’ εμόν λαλαχ̌εμένον, χαμούφτα γινωμένον Άσ’ τη μανίτσα σ’ και τον κύρ’ -τ- σ’, σ’ εμέτερα έλα μένον
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αε-Σερί’ | του αϊ-Σέργιου ή αϊ-Γιώργη | ||
| αθε | του/της | ||
| άκλερον | άκληρο, φτωχό, δύστυχο, ταλαίπωρο | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανασπάλω | ξεχάσω | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| άσ’ | (προστ.) άσε, άφησε | ||
| ασκέρ’ | σώμα στρατού, συνεκδ. η στρατιωτική θητεία | asker/ʿasker | |
| ατά | αυτά | ||
| ατεν | αυτήν | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| ατώρα | τώρα | ||
| αφήν’ | αφήνει | ||
| γιάν’ | πλάι, πλευρά | yan | |
| γινωμένον | γινωμένο, ώριμο | ||
| δέβα | (προστ.) πήγαινε | ||
| δειλαίνεσαι | δειλιάζεις | ||
| εγκάλιαν | (αιτ.) αγκαλιά | ||
| εγκαλιόπον | αγκαλιά, αγκαλίτσα | ||
| εγλοίαξα | γλίστρησα, ολίσθησα | γλοιός | |
| έγρασεν | έφθειρε, έλιωσε | γράνω/γραίνω (=ροκανίζω, κατατρώγω) | |
| εγροίκ’σα | κατάλαβα | ||
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| εκαζάνεψα | κέρδισα, απόκτησα | kazanmak | |
| εκείν’ | εκείνοι/α | ||
| εκόντυνες | κόνταινες | ||
| ελιώ | λυπάμαι κπ/κτ, δείχνω ελεημοσύνη, μτφ. τσιγκουνεύομαι | ἐλεέω-ἐλεῶ | |
| εμέτερα | δικά μας | ἡμέτερος | |
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| εμπροστά | μπροστά, πρωτύτερα | ||
| έν’ | είναι | ||
| επέγ’να | πήγαινα | ||
| έρθα | ήρθα | ||
| εροθύμεσα | νοστάλγησα | ||
| ερρούξα | έπεσα | ||
| ερωτάτεν | ρωτάτε | ||
| εσέγκες | έβαλες, εισήγαγες | ||
| εσόν | δικός/ή/ό σου | ||
| έτον | ήταν | ||
| έτρωεν | έτρωγε | ||
| εύρα | βρήκα, (ιδιωμ. προστ.) βρες | ||
| ευρέθα | βρέθηκα | ||
| ευτάνε | κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
| εφίλ’ναμε | φιλούσαμε | ||
| ζεβρι͜ά | αριστερά | ||
| ’ίνουμες | γινόμαστε | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κάλλια | κάλλη | ||
| καμίαν | ποτέ | ||
| καφούλ’ | θάμνος | κατάφυλλον<καταφύλλιον<κατ’φούλλιν | |
| κείσαι | κείτεσαι, ξαπλώνεις | ||
| κεντρωμέντσα | αυτή που εκφύει βλαστούς | ||
| Κερεκή | Κυριακή | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κύρ’ | πατέρα | ||
| λαλαχ̌εμένον | χαΐδεμένο, παραχαϊδεμένο | ||
| λεγνέσσα | λιγνή, λιπόσαρκη | ||
| λίρας | λίρες | ||
| λύν’ | λύνει, λιώνει | ||
| ματζίρα | γιαούρτι | macun | |
| μένον | (προστ.) μείνε | ||
| μερέαν | μεριά | ||
| μικρέσσα | μικρή, νεαρή | ||
| να ποδεδίζω | να χαρώ κπ | ||
| ’ξημολογάτεν | (εξημολογάτεν) εξομολογείτε κάποιον | ||
| ολίγον | λίγο | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| όντες | όταν | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| ’πάν’ | (απάν’) πάνω | ||
| παράδες | λεφτά, χρήματα | para/pāre | |
| πλάτι͜α | τα πλάτη, έκταση | ||
| ποδεδίζω | (ενεργ. και μέση) χαίρομαι, απολαμβάνω, προσκυνώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| ποδεδίζω σε | να σε χαρώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| ποίος | (ερωτημ.) ποιός, (αναφ.αντων.) όποιος | ||
| ποπάδες | παπάδες | ||
| πουλόπο | πουλάκι | ||
| πουλόπον | πουλάκι | ||
| σίτ’ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| σπαρελόπο | μέρος γυναικείας ενδυμασίας αυτοτελές που χρησιμεύει ως κάλυμμα του στήθους | spalliera | |
| σπαρελόπον | (υποκορ.) μέρος γυναικείας ενδυμασίας αυτοτελές που χρησιμεύει ως κάλυμμα του στήθους | spalliera | |
| στείλ’νε | στέλνουν | ||
| στομόχ̌ειλα | τα χείλια του στόματος | ||
| στύπον | ξινό, στυφό | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τογρία | αληθινά, ίσια, ευθεία, σωστά | doğru | |
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τρώγ’ν’ | τρώνε | ||
| τσ̌ατάλ’ | διχάλα, διχαλωτό, διακλάδωση | çatal | |
| τσ̌ιτσ̌άκια | λουλούδια | çiçek | |
| τσιχλωμέντσα | συνθλιμμένη, λιωμένη, πολτοποιημένη | ||
| φεύ’ς | φεύγεις | ||
| φιστάνι | φουστάνι | fistan<fustān<piştān | |
| φογάσαι | φοβάσαι | ||
| φωλέαν | φωλιά | ||
| χ̌ερέαν | χεριά, αρμαθιά, χεροβολιά, όσα μπορεί να αδράξει και να κρατήσει η παλάμη | ||
| χαμούφτα | αγριοφράουλα | ||
| χοὺι χοὺι | επιφώνημα λύπης | ||
| χτίζομε | χτίζουμε | ||
| χωρί’ | χωριού | ||
| ωρι͜άσον | (προστ.) πρόσεξε, φύλαξε, φυλάξου |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αε-Σερί’ | του αϊ-Σέργιου ή αϊ-Γιώργη | ||
| αθε | του/της | ||
| άκλερον | άκληρο, φτωχό, δύστυχο, ταλαίπωρο | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανασπάλω | ξεχάσω | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ας σο | απ’ το | ασό σο (από το) | |
| άσ’ | (προστ.) άσε, άφησε | ||
| ασκέρ’ | σώμα στρατού, συνεκδ. η στρατιωτική θητεία | asker/ʿasker | |
| ατά | αυτά | ||
| ατεν | αυτήν | ||
| ατ’ς | αυτής, της | ||
| ατώρα | τώρα | ||
| αφήν’ | αφήνει | ||
| γιάν’ | πλάι, πλευρά | yan | |
| γινωμένον | γινωμένο, ώριμο | ||
| δέβα | (προστ.) πήγαινε | ||
| δειλαίνεσαι | δειλιάζεις | ||
| εγκάλιαν | (αιτ.) αγκαλιά | ||
| εγκαλιόπον | αγκαλιά, αγκαλίτσα | ||
| εγλοίαξα | γλίστρησα, ολίσθησα | γλοιός | |
| έγρασεν | έφθειρε, έλιωσε | γράνω/γραίνω (=ροκανίζω, κατατρώγω) | |
| εγροίκ’σα | κατάλαβα | ||
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| εκαζάνεψα | κέρδισα, απόκτησα | kazanmak | |
| εκείν’ | εκείνοι/α | ||
| εκόντυνες | κόνταινες | ||
| ελιώ | λυπάμαι κπ/κτ, δείχνω ελεημοσύνη, μτφ. τσιγκουνεύομαι | ἐλεέω-ἐλεῶ | |
| εμέτερα | δικά μας | ἡμέτερος | |
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| εμπροστά | μπροστά, πρωτύτερα | ||
| έν’ | είναι | ||
| επέγ’να | πήγαινα | ||
| έρθα | ήρθα | ||
| εροθύμεσα | νοστάλγησα | ||
| ερρούξα | έπεσα | ||
| ερωτάτεν | ρωτάτε | ||
| εσέγκες | έβαλες, εισήγαγες | ||
| εσόν | δικός/ή/ό σου | ||
| έτον | ήταν | ||
| έτρωεν | έτρωγε | ||
| εύρα | βρήκα, (ιδιωμ. προστ.) βρες | ||
| ευρέθα | βρέθηκα | ||
| ευτάνε | κάνουν, φτιάχνουν | εὐθειάζω | |
| εφίλ’ναμε | φιλούσαμε | ||
| ζεβρι͜ά | αριστερά | ||
| ’ίνουμες | γινόμαστε | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κάλλια | κάλλη | ||
| καμίαν | ποτέ | ||
| καφούλ’ | θάμνος | κατάφυλλον<καταφύλλιον<κατ’φούλλιν | |
| κείσαι | κείτεσαι, ξαπλώνεις | ||
| κεντρωμέντσα | αυτή που εκφύει βλαστούς | ||
| Κερεκή | Κυριακή | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κύρ’ | πατέρα | ||
| λαλαχ̌εμένον | χαΐδεμένο, παραχαϊδεμένο | ||
| λεγνέσσα | λιγνή, λιπόσαρκη | ||
| λίρας | λίρες | ||
| λύν’ | λύνει, λιώνει | ||
| ματζίρα | γιαούρτι | macun | |
| μένον | (προστ.) μείνε | ||
| μερέαν | μεριά | ||
| μικρέσσα | μικρή, νεαρή | ||
| να ποδεδίζω | να χαρώ κπ | ||
| ’ξημολογάτεν | (εξημολογάτεν) εξομολογείτε κάποιον | ||
| ολίγον | λίγο | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| όντες | όταν | ||
| οπίσ’ | πίσω | ||
| ’πάν’ | (απάν’) πάνω | ||
| παράδες | λεφτά, χρήματα | para/pāre | |
| πλάτι͜α | τα πλάτη, έκταση | ||
| ποδεδίζω | (ενεργ. και μέση) χαίρομαι, απολαμβάνω, προσκυνώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| ποδεδίζω σε | να σε χαρώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| ποίος | (ερωτημ.) ποιός, (αναφ.αντων.) όποιος | ||
| ποπάδες | παπάδες | ||
| πουλόπο | πουλάκι | ||
| πουλόπον | πουλάκι | ||
| σίτ’ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| σπαρελόπο | μέρος γυναικείας ενδυμασίας αυτοτελές που χρησιμεύει ως κάλυμμα του στήθους | spalliera | |
| σπαρελόπον | (υποκορ.) μέρος γυναικείας ενδυμασίας αυτοτελές που χρησιμεύει ως κάλυμμα του στήθους | spalliera | |
| στείλ’νε | στέλνουν | ||
| στομόχ̌ειλα | τα χείλια του στόματος | ||
| στύπον | ξινό, στυφό | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τογρία | αληθινά, ίσια, ευθεία, σωστά | doğru | |
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τρώγ’ν’ | τρώνε | ||
| τσ̌ατάλ’ | διχάλα, διχαλωτό, διακλάδωση | çatal | |
| τσ̌ιτσ̌άκια | λουλούδια | çiçek | |
| τσιχλωμέντσα | συνθλιμμένη, λιωμένη, πολτοποιημένη | ||
| φεύ’ς | φεύγεις | ||
| φιστάνι | φουστάνι | fistan<fustān<piştān | |
| φογάσαι | φοβάσαι | ||
| φωλέαν | φωλιά | ||
| χ̌ερέαν | χεριά, αρμαθιά, χεροβολιά, όσα μπορεί να αδράξει και να κρατήσει η παλάμη | ||
| χαμούφτα | αγριοφράουλα | ||
| χοὺι χοὺι | επιφώνημα λύπης | ||
| χτίζομε | χτίζουμε | ||
| χωρί’ | χωριού | ||
| ωρι͜άσον | (προστ.) πρόσεξε, φύλαξε, φυλάξου |

¹ Υεμένη
