Τικ

Στιχουργοί: Γιώργος Αμαραντίδης | Παραδοσιακό

fullscreen

Άνοιξης τριαντάφυλλον,
παρχαρί’ μανουσ̌άκι
εγάπη σ’ κάποτε γλυκύν
και κάποτε -ν- φαρμάκι

Γουρπάνι σ’ πρωτοτσ̌ίτσ̌εκον
μαρτέσ̌ι μ’ κι απριλέσ̌ι μ’
Εγώ καίγουμαι για τ’ εσέν
κι εσύ τιδέν ’κι λες -ι

Απρίλτς κι ο Μάρτ’ς όντες χ̌ι͜ονίζ’
και τ’ άνθι͜α ρούζ’νε απ’ έναν
Άμον τσ’ εγάπ’ς την εγκάλι͜αν
’κι σκουτουλίζ’ κανέναν

Εγάπη πάχνια ’ίνεται
και ρούζ’ σα σελενόπα
Πάν’ βόσκουνταν τα πρόγατα,
μελεσσ̌εύ’νε τ’ αρνόπα

♫

[Και -ν-] Εγώ είμαι τσ’ Ανατολής
τση Ματσούκας το άστρον
Σ’ έναν τοξαρί’ μ’ σύρσιμον
εχάλασα το κάστρον

Αηλί εμέν τον άχαρον
ν’ αηλί εμέν τον μαύρον
Εσ’κώθανε ψεσ’νά γαρκά
θέλ’νε να κρού’ν τον ταύρον

[Και] Κά’ έλα και -ν- όλιον τ’ ορμίν
τη στράταν μη σ̌ασ̌εύ’ς
Και ωρι͜άσον παίρ’νε μας χαπέρ’,
πουλί μ’, το νου σ’ ας έ͜εις

Αηλί εμέν τον άχαρον
ν’ αηλί εμέν τον μαύρον
Εσ’κώθανε ψεσ’νά γαρκά
θέλ’νε να κρού’ν τον ταύρον

[Και -ν-] Εγώ κι εσύ -ν- Αραματάν’
άμον τα διδυμάρι͜α
Εσύ παί͜εις κι εγώ τραγωδώ
και χ̌αίρουνταν νυφάδι͜α

Αηλί εμέν τον άχαρον
ν’ αηλί εμέν τον μαύρον
Εσ’κώθανε ψεσ’νά γαρκά
θέλ’νε να κρού’ν τον ταύρον

♫

Έπαρ’ το καλαθόπο σ’/ σου
ας πάμε σα χαμούφτας
Εγώ -ν- ας λύνω το σπαρέλ’ -τ- σ’
κι εσύ πέει «Νέπρε, ντ’ ευτάς;»

Έπαρ’ το καλαθόπο σ’ / σου
ας πάμε σα καζμάτσ̌ι͜α
Σην εμποδέα σ’ πα βάλεν
ταζέα παζλαμάτσ̌ι͜α

Έπαρ’ το καλαθόπο σ’
ας πάμε σα δαδία
Άφ’ς τη χώραν ας πάν’ μαζί
εμείς πάμε σκοτία

♫

Κιμισ̌χανάς παιδίν είμαι,
Ματσούκας παλληκάρι
Να βάι εσάς φιλέματα
απάν’ και σο παρχάριν

Τη Ματσούκας το πέραν κιάν’
παΐρι͜α και τερέδες
Τα κορτσόπα τουν έμορφα
άμον σ̌εκερλεμέδες

Τρανόν πελιάν ετσ̌άτεψα
άλλον οπίσ’ ’κ’ επήεν
Με το ζόρ’ και με το καλό
ση γούλα μ’ ετυλίεν

Τα τσάμι͜ας ι-σ’ πεντάπλεχτα
το πόι σ’ αγγελικόν -ι
κι ατό -ν- η χωριστέρα σου
στράταν βασιλιακόν -ιν

Σπορίδ’ εσποριδίαζα,
ερχίνεσα να σπέρω
Από μακρά -ν- εκούιξεν
«Εγώ -ν- εσέν θα παίρω»

Κείμενο	Επεξήγηση	Ετυμ. Ρίζα
αηλί	αλίμονο	ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός)
άμον	σαν, όπως, καθώς	ἅμα
άνθι͜α	άνθη
απάν’	πάνω
απριλέσ̌ι	απριλιάτικο
Απρίλτς	Απρίλιος
αρνόπα	αρνάκια
άφ’ς	(προστ.) άφησε
βάλεν	(προστ.) βάλε
βασιλιακόν	βασιλικό/ή
βόσκουνταν	βοσκούν
γαρκά	αρσενικά μοσχάρια
γλυκύν	γλυκιά/ό
γούλα	λαιμός	gula
γουρπάνι	θυσία	kurban/ḳurbān
δαδία	δαδιά, ρητινώδη τμήματα κορμού δέντρου που χρησιμοποιούνται για προσανάμματα	δαδίν<δᾳδίον<δᾴς
έ͜εις	έχεις
εγάπη	αγάπη
εγάπ’ς	αγάπης
εγκάλι͜αν	αγκαλιά
εκούιξεν	φώναξε, λάλησε, κάλεσε κπ ονομαστικά
έμορφα	όμορφα
εμποδέα	ποδιά
έπαρ’	(προστ.) πάρε
επήεν	πήγε
ερχίνεσα	άρχισα
εσ’κώθανε	σηκώθηκαν
εσποριδίαζα	χώριζα χωράφι με το άροτρο σε παράλληλους τομείς, σκόρπιζα κατά γης σπόρους για σπορά
ετσ̌άτεψα	συνάντησα (τυχαία), πέτυχα	çatmak
ετυλίεν	τυλίχθηκε
ευτάς	κάνεις, φτιάχνεις	εὐθειάζω
εχάλασα	χάλασα, έχωσα το χέρι
ζόρ’	ζόρι	zor/zūr
θέλ’νε	θέλουν
’ίνεται	γίνεται
’κ’	δεν	οὐκί<οὐχί
κά’	κάτι
καζμάτσ̌ι͜α	φυλλοβόλοι ή αειθαλείς θάμνοι και δέντρα γνωστοί και με την ονομασία ίληξ ο κολχικός (ilex colchica) ή λιόπρινο	kazmaç
καίγουμαι	καίομαι
καλαθόπο	καλαθάκι
’κι	δεν	οὐκί<οὐχί
κιάν’	και άνω, και εξής, και πέρα
κορτσόπα	κοριτσάκια
κρού’ν	χτυπούν	κρούω
μακρά	(επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα
μανουσ̌άκι	μενεξές/βιολέτα	մանուշակ (manušak)<manafšak
μαρτέσ̌ι	μαρτιάτικο
Μάρτ’ς	ο μήνας Μάρτιος
ν’ αηλί	αλίμονο	μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός
νέπρε	μωρέ, βρε, βρε συ
νυφάδι͜α	νύφες
όλιον	όλο, ολόκληρο
όντες	όταν
οπίσ’	πίσω
ορμίν	ρυάκι, ρεματιά
πα	πάλι, επίσης, ακόμα
παζλαμάτσ̌ι͜α	στρογγυλό επίπεδο ψωμί/πίτα ψημένο σε λαμαρίνα	bazlamaç
παί͜εις	παίζεις
παΐρι͜α	πλαγιές βουνού, κατωφέρειες	bayır
παίρ’νε	παίρνουν
παίρω	παίρνω
παρχαρί’	θερινού βοσκότοπου (παρχαριού)
παρχάριν	ορεινός τόπος θερινής βοσκής
πάχνια	πάχνη
πέει	(προστ.) πες
πελιάν	βάσανο, σκοτούρα	bela
πόι	ύψος, μπόι (ανάστημα)	boy
πρόγατα	πρόβατα
πρωτοτσ̌ίτσ̌εκον	το πρώτο ανθισμένο λουλούδι	πρώτος + çiçek
ρούζ’	πέφτει, ρίχνει, μτφ. αναλογεί
ρούζ’νε	πέφτουν
σ̌ασ̌εύ’ς	σαστίζεις, τα έχεις χαμένα	şaşmak
σ̌εκερλεμέδες	ζαχαρένια, γλυκά	şekerleme
σελενόπα	(υποκορ.) λαγκάδια
σκοτία	σκοτάδι
σκουτουλίζ’	ευωδιάζει, μοσχοβολάει
σπαρέλ’	μέρος γυναικείας ενδυμασίας αυτοτελές που χρησιμεύει ως κάλυμμα του στήθους	spalliera
σπορίδ’	οριζόντιος τομέας χωραφιού κατά την σπορά, χωρίζεται παράλληλα με το άροτρο σε oρισμένο πλάτος
σύρσιμον	σύρσιμο, τράβηγμα, ρίξιμο, μτφ. απαγωγή
ταζέα	φρέσκα, ζεστά	taze/tāze
τερέδες	ρυάκια	dere
τιδέν	τίποτα
τοξαρί’	δοξαριού
τουν	τους
τραγωδώ	τραγουδάω
τσ’	(ως τση, άρθρο γεν. ενικού) του/της, (ως τσοι, άρθρο αιτ. πληθ.) τις, (ως ερωτημ. τσί;) ποιός;
τσάμι͜ας	πλεξούδες
τση	της
φιλέματα	φιλιά
χ̌αίρουνταν	χαίρονται
χ̌ι͜ονίζ’	χιονίζει
χαμούφτας	φράουλες
χαπέρ’	είδηση, νέο	haber/ḫaber
χώραν	ξένους, μη οικείους, ξενιτειά
χωριστέρα	χωρίστρα
ψεσ’νά	χθεσινά, μτφ. ανώριμα
ωρι͜άσον	(προστ.) πρόσεξε, φύλαξε, φυλάξου

Κείμενο	Επεξήγηση	Ετυμ. Ρίζα
αηλί	αλίμονο	ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός)
άμον	σαν, όπως, καθώς	ἅμα
άνθι͜α	άνθη
απάν’	πάνω
απριλέσ̌ι	απριλιάτικο
Απρίλτς	Απρίλιος
αρνόπα	αρνάκια
άφ’ς	(προστ.) άφησε
βάλεν	(προστ.) βάλε
βασιλιακόν	βασιλικό/ή
βόσκουνταν	βοσκούν
γαρκά	αρσενικά μοσχάρια
γλυκύν	γλυκιά/ό
γούλα	λαιμός	gula
γουρπάνι	θυσία	kurban/ḳurbān
δαδία	δαδιά, ρητινώδη τμήματα κορμού δέντρου που χρησιμοποιούνται για προσανάμματα	δαδίν<δᾳδίον<δᾴς
έ͜εις	έχεις
εγάπη	αγάπη
εγάπ’ς	αγάπης
εγκάλι͜αν	αγκαλιά
εκούιξεν	φώναξε, λάλησε, κάλεσε κπ ονομαστικά
έμορφα	όμορφα
εμποδέα	ποδιά
έπαρ’	(προστ.) πάρε
επήεν	πήγε
ερχίνεσα	άρχισα
εσ’κώθανε	σηκώθηκαν
εσποριδίαζα	χώριζα χωράφι με το άροτρο σε παράλληλους τομείς, σκόρπιζα κατά γης σπόρους για σπορά
ετσ̌άτεψα	συνάντησα (τυχαία), πέτυχα	çatmak
ετυλίεν	τυλίχθηκε
ευτάς	κάνεις, φτιάχνεις	εὐθειάζω
εχάλασα	χάλασα, έχωσα το χέρι
ζόρ’	ζόρι	zor/zūr
θέλ’νε	θέλουν
’ίνεται	γίνεται
’κ’	δεν	οὐκί<οὐχί
κά’	κάτι
καζμάτσ̌ι͜α	φυλλοβόλοι ή αειθαλείς θάμνοι και δέντρα γνωστοί και με την ονομασία ίληξ ο κολχικός (ilex colchica) ή λιόπρινο	kazmaç
καίγουμαι	καίομαι
καλαθόπο	καλαθάκι
’κι	δεν	οὐκί<οὐχί
κιάν’	και άνω, και εξής, και πέρα
κορτσόπα	κοριτσάκια
κρού’ν	χτυπούν	κρούω
μακρά	(επιρρ.) μακριά, (επιθ.) μακρινά, απομακρυσμένα
μανουσ̌άκι	μενεξές/βιολέτα	մանուշակ (manušak)<manafšak
μαρτέσ̌ι	μαρτιάτικο
Μάρτ’ς	ο μήνας Μάρτιος
ν’ αηλί	αλίμονο	μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός
νέπρε	μωρέ, βρε, βρε συ
νυφάδι͜α	νύφες
όλιον	όλο, ολόκληρο
όντες	όταν
οπίσ’	πίσω
ορμίν	ρυάκι, ρεματιά
πα	πάλι, επίσης, ακόμα
παζλαμάτσ̌ι͜α	στρογγυλό επίπεδο ψωμί/πίτα ψημένο σε λαμαρίνα	bazlamaç
παί͜εις	παίζεις
παΐρι͜α	πλαγιές βουνού, κατωφέρειες	bayır
παίρ’νε	παίρνουν
παίρω	παίρνω
παρχαρί’	θερινού βοσκότοπου (παρχαριού)
παρχάριν	ορεινός τόπος θερινής βοσκής
πάχνια	πάχνη
πέει	(προστ.) πες
πελιάν	βάσανο, σκοτούρα	bela
πόι	ύψος, μπόι (ανάστημα)	boy
πρόγατα	πρόβατα
πρωτοτσ̌ίτσ̌εκον	το πρώτο ανθισμένο λουλούδι	πρώτος + çiçek
ρούζ’	πέφτει, ρίχνει, μτφ. αναλογεί
ρούζ’νε	πέφτουν
σ̌ασ̌εύ’ς	σαστίζεις, τα έχεις χαμένα	şaşmak
σ̌εκερλεμέδες	ζαχαρένια, γλυκά	şekerleme
σελενόπα	(υποκορ.) λαγκάδια
σκοτία	σκοτάδι
σκουτουλίζ’	ευωδιάζει, μοσχοβολάει
σπαρέλ’	μέρος γυναικείας ενδυμασίας αυτοτελές που χρησιμεύει ως κάλυμμα του στήθους	spalliera
σπορίδ’	οριζόντιος τομέας χωραφιού κατά την σπορά, χωρίζεται παράλληλα με το άροτρο σε oρισμένο πλάτος
σύρσιμον	σύρσιμο, τράβηγμα, ρίξιμο, μτφ. απαγωγή
ταζέα	φρέσκα, ζεστά	taze/tāze
τερέδες	ρυάκια	dere
τιδέν	τίποτα
τοξαρί’	δοξαριού
τουν	τους
τραγωδώ	τραγουδάω
τσ’	(ως τση, άρθρο γεν. ενικού) του/της, (ως τσοι, άρθρο αιτ. πληθ.) τις, (ως ερωτημ. τσί;) ποιός;
τσάμι͜ας	πλεξούδες
τση	της
φιλέματα	φιλιά
χ̌αίρουνταν	χαίρονται
χ̌ι͜ονίζ’	χιονίζει
χαμούφτας	φράουλες
χαπέρ’	είδηση, νέο	haber/ḫaber
χώραν	ξένους, μη οικείους, ξενιτειά
χωριστέρα	χωρίστρα
ψεσ’νά	χθεσινά, μτφ. ανώριμα
ωρι͜άσον	(προστ.) πρόσεξε, φύλαξε, φυλάξου

Ποντιακός Στίχος - Pontian Lyrics 2025

Επικοινωνία: info@pontianlyrics.gr

Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της