Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Μάνα, γιατί εποίν’νες με αΐκον πονεμένον Ούλα τα κάρδι͜ας χ̌αίρουνταν [πουλί μ’] τ’ εμόν πάντα κλαμμένον Πολλά -ν- είπανε για τ’ εμέν, θαρρώ θα λέν’ -ι- ακόμα Πώς πολεμούνε με την ψ̌η μ’ να βάλ’νε με σο χώμαν! Το ραχ̌ίν χ̌ι͜ονίεται [τσ̌άνιμ, αμάν!] παίρ’ ο ήλον λύεται [γιαρ, γιαρ, αμάν] κι εγώ τηνάν αγαπώ [τσ̌άνιμ, αμάν!] ατσ̌ά μέρ’ ευρίεται; [γιαρ, γιαρ, αμάν] Σον Αϊ-Λίαν αφκακέσ’ [τσ̌άνιμ, αμάν!] θερίζ’ τ’ εμόν τ’ αρνόπον [τσ̌άνιμ, αμάν!] Έμορφα και νόστιμα [τσ̌άνιμ, αμάν!] κρατεί το καγανόπον [τσ̌άνιμ, αμάν!] Ω! πω πω! Ν’ αηλί που ’κ’ ευρέθεν Βάλεν α’, κόρη, βάλεν α’ βάλεν α’ σο ποτήρι Φαρμάκ’ αν έχ̌’ θα πίν’ ατο για τ’ εσόν το χατίρι Έμορφος είσαι, έμορφος τιδέν ’κ’ έχω να λέγω Εγώ πα παλληκάρ’ είμαι το καρδόπο σ’ θα καίγω Έναν μήναν κι έναν χρόνον σύρω τη σεβντάς τον πόνο και το κιφάλι μ’ σο μαξιλάρ’ και -ν- ο νους ι-μ’ έν’ σο δρόμο [Και] Ραχ̌ία ντο σ̌ουρίζετε, ποτάμι͜α ντο βοάτε; [Και] Ραχ̌ία ντο σ̌υρίζετε, ποτάμι͜α ντο κυλάτε; Θα έρ’ται το μικρόν τ’ αρνί μ’ και -ν- απ’ εσάς φοβάται ♫ Εφόρεσεν το φιστάν’ εσαλαντούρεψεν α’ Είπεν α’ την μάναν ατ’ κι εταλαντούρεψεν α’ Ε! κόρη τίνος είσαι; Μήλον κόκκινον είσαι Έλα έμπα σο χορόν ας τερούμ’ τίνος είσαι! İki çeşme yan yana Su içtim kana kana Kimin güzeli varsa Olsun benim kaynana¹ Ν’ αηλί που ’κ’ ευρέθεν, Σάββα! Atma bana vurursun Kız dulları kırılsın Koydun beni sevdaya Sen Allahtan bulursun² Askere gideceğim papora bineceğim ağlama, kız, ağlama ben yine geleceğim³ Ακεί πέρα σο ραχ̌ίν κάθεται πουλίν παχ̌ύν Σύρω, βάλ’ α’ σο νισ̌άν’, ευτάγ’ ατο περισ̌άν’ ♫ Τ’ α͜ηπαίρνες, πουλί μ’, τ’ α͜ηπαίρνες, το μαντίλι μ’, τ’ α͜ηπαίρνες; Εσύ εμέναν έλεες ντό έν’ ατό το χάλι σ’; Τίνος κόρην επείραξες κι έσ̌κισαν το κιφάλι σ’; Askere gideceğim papora bineceğim ağlama, kız, ağlama ben yine geleceğim³ ♫ Ακεί πέραν έστεκεν ντό πολλά χολι͜άσ̌κεται Ακεί πέραν τσατσόπα λεφτοκαρί’ καντζόπα Παίρω, βάλλω σην τσ̌έπε μ’ και κομπώνω / γαντουρεύω κορτσόπα Ε! Παιδία ντο λέτε, πάμε ση χαμαιλέτε κλέφτομε -ν- έναν κορίτσιν καν’νάν τιδέν μη λέτεν Ε! Κόρη, τίνος είσαι μήλον κόκκινον είσαι Έλα έμπα σο χορόν ας τερούμ’ τινός είσαι Έλα έμπα σο χορόν βασιλόπουλον είσαι
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| α’ | (ατό) αυτό, το | ||
| α͜ηπαίρνες | έπαιρνες (ιδιωμ. Κεϊλούκας Νικοπόλεως) | ||
| αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
| αΐκον | τέτοιο/α | ||
| αϊ-Λίαν | άγιο Ηλία | ||
| ακεί | εκεί | ||
| αρνόπον | αρνάκι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| ατσ̌ά | άραγε | acep/ʿaceb | |
| αφκακέσ’ | κάτω πέρα | ||
| βάλεν | (προστ.) βάλε | ||
| βάλλω | βάζω | ||
| βάλ’νε | βάλουν | ||
| γαντουρεύω | ξεγελάω, εξαπατάω, κοροϊδεύω | kandırmak | |
| γιαρ | αγαπητός/ή/ό, αγάπη | yâr | |
| έλεες | έλεγες | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| έμορφα | όμορφα | ||
| έμορφος | όμορφος/η | ||
| έμπα | (προστ.) μπες | ||
| έν’ | είναι | ||
| εποίν’νες | έκανες, έφτιαχνες | ποιέω-ῶ | |
| έρ’ται | έρχεται | ||
| εσαλαντούρεψεν | κούνησε πέρα δώθε, στριφογύρισε | sallandırmak | |
| εσόν | δικός/ή/ό σου | ||
| εταλαντούρεψεν | μεγαλοποίησε, περιέπλεξε | dallandırmak | |
| ευρέθεν | βρέθηκε | ||
| ευρίεται | βρίσκεται | ||
| ευτάγ’ | κάνω/ει, φτιάχνω/ει | εὐθειάζω | |
| εφόρεσεν | φόρεσε ρούχα | ||
| έχ̌’ | έχει | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καγανόπον | δρεπανάκι | ||
| καν’νάν | κανέναν | ||
| καντζόπα | καρποί | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| κιφάλι | κεφάλι | ||
| κλέφτομε | κλέβουμε | ||
| κομπώνω | εξαπατώ, ξεγελώ, μτφ. σαγηνεύω | κομβόω | |
| κορτσόπα | κοριτσάκια | ||
| κρατεί | κρατάει, βαστάει, στέκει, αντέχει | ||
| λέτεν | λέτε | ||
| λεφτοκαρί’ | λεπτοκαρυάς, φουντουκιάς | λεπτο- + κάρυον | |
| λύεται | λιώνει | ||
| μέρ’ | (μέρου, επιρρ.) πού, προς ορισμένο μέρος, όποιος | ||
| ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
| νισ̌άν’ | σημάδι, στόχος, αρραβώνας | nişan/nişān | |
| ούλα | όλα | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παίρ’ | παίρνω/ει | ||
| παίρω | παίρνω | ||
| περισ̌άν’ | εξαθλιωμένo, κακομοίρη, δυστυχή | perişan/perīşān | |
| πίν’ | πίνω/ει | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| ραχ̌ίν | βουνό, ράχη | ||
| σεβντάς | αγάπης, έρωτα | sevda/sevdā | |
| σ̌ουρίζετε | σφυρίζετε | ||
| σ̌υρίζετε | σφυρίζετε | σῦριγξ | |
| σύρω | σέρνω, τραβώ, ρίχνω | ||
| τερούμ’ | κοιτάμε | ||
| τηνάν | αυτόν/ην που | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τίνος | ποιού; | ||
| τσ̌άνιμ | ψυχή μου, αγαπημένε/η μου | canım<can/cān | |
| τσατσόπα | ξεροκλάδια θάμνων, φρύγανα | ||
| φιστάν’ | φουστάνι | fistan<fustān | |
| χ̌αίρουνταν | χαίρονται | ||
| χ̌ι͜ονίεται | χιονίζεται | ||
| χαμαιλέτε | νερόμυλος | ||
| χατίρι | χάρη, σεβασμός, υπόληψη | hatır/ḫāṭir | |
| χολι͜άσ̌κεται | θυμώνει, αγανακτεί | ||
| ψ̌η | ψυχή |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| α’ | (ατό) αυτό, το | ||
| α͜ηπαίρνες | έπαιρνες (ιδιωμ. Κεϊλούκας Νικοπόλεως) | ||
| αηλί | αλίμονο | ἀ- + μεσαιωνική ελληνική ἠλί < εβραϊκά אל (θεός) | |
| αΐκον | τέτοιο/α | ||
| αϊ-Λίαν | άγιο Ηλία | ||
| ακεί | εκεί | ||
| αρνόπον | αρνάκι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| ατσ̌ά | άραγε | acep/ʿaceb | |
| αφκακέσ’ | κάτω πέρα | ||
| βάλεν | (προστ.) βάλε | ||
| βάλλω | βάζω | ||
| βάλ’νε | βάλουν | ||
| γαντουρεύω | ξεγελάω, εξαπατάω, κοροϊδεύω | kandırmak | |
| γιαρ | αγαπητός/ή/ό, αγάπη | yâr | |
| έλεες | έλεγες | ||
| εμόν | δικός/ή/ό μου | ἐμοῦ | |
| έμορφα | όμορφα | ||
| έμορφος | όμορφος/η | ||
| έμπα | (προστ.) μπες | ||
| έν’ | είναι | ||
| εποίν’νες | έκανες, έφτιαχνες | ποιέω-ῶ | |
| έρ’ται | έρχεται | ||
| εσαλαντούρεψεν | κούνησε πέρα δώθε, στριφογύρισε | sallandırmak | |
| εσόν | δικός/ή/ό σου | ||
| εταλαντούρεψεν | μεγαλοποίησε, περιέπλεξε | dallandırmak | |
| ευρέθεν | βρέθηκε | ||
| ευρίεται | βρίσκεται | ||
| ευτάγ’ | κάνω/ει, φτιάχνω/ει | εὐθειάζω | |
| εφόρεσεν | φόρεσε ρούχα | ||
| έχ̌’ | έχει | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καγανόπον | δρεπανάκι | ||
| καν’νάν | κανέναν | ||
| καντζόπα | καρποί | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| κιφάλι | κεφάλι | ||
| κλέφτομε | κλέβουμε | ||
| κομπώνω | εξαπατώ, ξεγελώ, μτφ. σαγηνεύω | κομβόω | |
| κορτσόπα | κοριτσάκια | ||
| κρατεί | κρατάει, βαστάει, στέκει, αντέχει | ||
| λέτεν | λέτε | ||
| λεφτοκαρί’ | λεπτοκαρυάς, φουντουκιάς | λεπτο- + κάρυον | |
| λύεται | λιώνει | ||
| μέρ’ | (μέρου, επιρρ.) πού, προς ορισμένο μέρος, όποιος | ||
| ν’ αηλί | αλίμονο | μεσαιων. ελλ. ἀλί<ἀ- + ἠλί (εβραϊκά אל)= θεός | |
| νισ̌άν’ | σημάδι, στόχος, αρραβώνας | nişan/nişān | |
| ούλα | όλα | ||
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παιδία | παιδιά | ||
| παίρ’ | παίρνω/ει | ||
| παίρω | παίρνω | ||
| περισ̌άν’ | εξαθλιωμένo, κακομοίρη, δυστυχή | perişan/perīşān | |
| πίν’ | πίνω/ει | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ραχ̌ία | ράχες, βουνά | ||
| ραχ̌ίν | βουνό, ράχη | ||
| σεβντάς | αγάπης, έρωτα | sevda/sevdā | |
| σ̌ουρίζετε | σφυρίζετε | ||
| σ̌υρίζετε | σφυρίζετε | σῦριγξ | |
| σύρω | σέρνω, τραβώ, ρίχνω | ||
| τερούμ’ | κοιτάμε | ||
| τηνάν | αυτόν/ην που | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τίνος | ποιού; | ||
| τσ̌άνιμ | ψυχή μου, αγαπημένε/η μου | canım<can/cān | |
| τσατσόπα | ξεροκλάδια θάμνων, φρύγανα | ||
| φιστάν’ | φουστάνι | fistan<fustān | |
| χ̌αίρουνταν | χαίρονται | ||
| χ̌ι͜ονίεται | χιονίζεται | ||
| χαμαιλέτε | νερόμυλος | ||
| χατίρι | χάρη, σεβασμός, υπόληψη | hatır/ḫāṭir | |
| χολι͜άσ̌κεται | θυμώνει, αγανακτεί | ||
| ψ̌η | ψυχή |
¹ Δύο βρύσες δίπλα-δίπλα έπινα με την ψυχή μου (αχόρταγα) Όποια έχει όμορφη νύφη ας γίνει η πεθερά μου ² Μη με ρίχνεις στον έρωτα σου τα κορίτσια και οι χήρες θα σκάσουν Με έβαλες στον έρωτα από τον Θεό θα το βρεις ³ Θα πάω στον στρατό Θα πάρω το πλοίο Μη κλαις, κορίτσι, μη κλαις Θα ξαναγυρίσω
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 