Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Ανάθεμα, ανάθεμα, διπλά ν’ ανάθεμά σε Σην ψ̌η σ’ ελιγοθύμανα κι εσύ έλεες κοιμάσαι Εγώ παρχαροπούλ’ είμαι, σα χαμελά ψυχούμαι Έπαρ’ με σ’ εγκαλιόπο σου πέκια ν’ απολιγούμαι ολίγον ας κοιμούμαι Έπαρ’ με σ’ εγκαλιόπο σου ολίγον ας κοιμούμαι Ακείν’ το πέραν τα ραχ̌ι͜ά πότε θα λιμενεύ’νε; Αρνί μ’, τ’ ομμάτι͜α σ’ μαύρα είν’, όθεν τερούν κονεύ’νε Σο Τοψιλάρ’¹ ελίβωσεν, ση Τορταλί’² εχ̌ι͜όντσεν Πολλά έν’ ας σου ’κ’ είδα σε, εθάρρεσα εχρόντσεν Σο στούδ’ εντώκα κι έπλωσα τη κάμας ι-μ’ την άχναν Τ’ αρνί μ’ κοιμάται απέσ’ καικά, εγώ οξ̌ωκά σην πάχνιαν Εγώ γουρπάν’ σα δάχτυλα ντο κρού’νε τα τσιμπόνια Θα παλαλώντς τα κορτσόπα κι εμπαίν’νε σ’ αχ̌ερώνια
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| ακείν’ | εκείνα | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ας σου | από του, από τότε που/αφότου, από αυτό που | ||
| γουρπάν’ | θυσία | kurban/ḳurbān | |
| εγκαλιόπο | αγκαλίτσα | ||
| εθάρρεσα | θεώρησα, πίστεψα | ||
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| έλεες | έλεγες | ||
| ελίβωσεν | συννέφιασε | ||
| ελιγοθύμανα | λιποθυμούσα | ||
| εμπαίν’νε | μπαίνουν | ||
| έν’ | είναι | ||
| εντώκα | χτύπησα | ||
| έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
| έπλωσα | άπλωσα, έτεινα | ||
| εχ̌ι͜όντσεν | χιόνισε | ||
| εχρόντσεν | χρόνισε, πέρασε ένας χρόνος | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καικά | προς τα κάτω, εκεί ακριβώς, κοντά | ||
| κοιμούμαι | κοιμάμαι | ||
| κονεύ’νε | εγκαθίστανται, φωλιάζουν, προσγειώνονται (επί πτηνών) | konmak | |
| κορτσόπα | κοριτσάκια | ||
| κρού’νε | χτυπούν | κρούω | |
| λιμενεύ’νε | αποκαλύπτονται από τα χιόνια, ελλιμενίζονται | ||
| όθεν | όπου, οπουδήποτε, σε όποιον | ||
| ολίγον | λίγο | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| οξ̌ωκά | έξω | ||
| παλαλώντς | τρελαίνεις | ||
| παρχαροπούλ’ | πουλί του παρχαριού (ορεινός τόπος θερινής βοσκής) | ||
| πάχνιαν | πάχνη | ||
| πέκια | ίσως να, πιθανόν να, μπας και (με την ελπίδα να συμβεί) | belki (αραβ. bel+ περσ. ki) | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
| στούδ’ | οστό, κόκκαλο | ὀστοῦν~οστούδιον | |
| τερούν | κοιτούν | ||
| τσιμπόνια | τα καλάμια (γλωσσίδια) που στερεώνονται πάνω στο αγγόξυλα και τα οποία παλλόμενα παράγουν ήχο | zampogna<συμφωνία | |
| χαμελά | χαμηλά | ||
| ψ̌η | ψυχή | ||
| ψυχούμαι | αρρωσταίνω, με πιάνει ελονοσία (ψύχον) |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| ακείν’ | εκείνα | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| ας σου | από του, από τότε που/αφότου, από αυτό που | ||
| γουρπάν’ | θυσία | kurban/ḳurbān | |
| εγκαλιόπο | αγκαλίτσα | ||
| εθάρρεσα | θεώρησα, πίστεψα | ||
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| έλεες | έλεγες | ||
| ελίβωσεν | συννέφιασε | ||
| ελιγοθύμανα | λιποθυμούσα | ||
| εμπαίν’νε | μπαίνουν | ||
| έν’ | είναι | ||
| εντώκα | χτύπησα | ||
| έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
| έπλωσα | άπλωσα, έτεινα | ||
| εχ̌ι͜όντσεν | χιόνισε | ||
| εχρόντσεν | χρόνισε, πέρασε ένας χρόνος | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καικά | προς τα κάτω, εκεί ακριβώς, κοντά | ||
| κοιμούμαι | κοιμάμαι | ||
| κονεύ’νε | εγκαθίστανται, φωλιάζουν, προσγειώνονται (επί πτηνών) | konmak | |
| κορτσόπα | κοριτσάκια | ||
| κρού’νε | χτυπούν | κρούω | |
| λιμενεύ’νε | αποκαλύπτονται από τα χιόνια, ελλιμενίζονται | ||
| όθεν | όπου, οπουδήποτε, σε όποιον | ||
| ολίγον | λίγο | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| οξ̌ωκά | έξω | ||
| παλαλώντς | τρελαίνεις | ||
| παρχαροπούλ’ | πουλί του παρχαριού (ορεινός τόπος θερινής βοσκής) | ||
| πάχνιαν | πάχνη | ||
| πέκια | ίσως να, πιθανόν να, μπας και (με την ελπίδα να συμβεί) | belki (αραβ. bel+ περσ. ki) | |
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
| στούδ’ | οστό, κόκκαλο | ὀστοῦν~οστούδιον | |
| τερούν | κοιτούν | ||
| τσιμπόνια | τα καλάμια (γλωσσίδια) που στερεώνονται πάνω στο αγγόξυλα και τα οποία παλλόμενα παράγουν ήχο | zampogna<συμφωνία | |
| χαμελά | χαμηλά | ||
| ψ̌η | ψυχή | ||
| ψυχούμαι | αρρωσταίνω, με πιάνει ελονοσία (ψύχον) |
¹ Παλιά ονομασία του χωριού Άγιος Δημήτριος Κοζάνης ² «Τετραλόφου», παλιά ονομασία του χωριού Τετράλοφος Κοζάνης
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 