
Στιχουργοί: Χαράλαμπος Κυριαζίδης
Συνθέτες: Ηλίας Υφαντίδης
Τη Σουμελάς τα κάσ̌ι͜α εγομώθανε χ̌ι͜ονόπα Ελύγαν και -ν- εέντανε τη Παναΐας δα̤κρόπα Παναΐα, Παναΐα, ευκαιρώθαν τα χωρία! Τ’ εμετέρ’ εχπάσταν, φεύ’νε, σην Ελλάδαν πάν’ κονεύ’νε Τρανόν δείσαν εγέντονε, ’σκοτείνεψαν τ’ ορμάνια Η Παναΐα πορπατεί με τον Χριστόν σην εγκάλια Παναΐα, Παναΐα, ευκαιρώθαν τα χωρία! Τ’ εμετέρ’ εχπάσταν, φεύ’νε, σην Ελλάδαν πάν’ κονεύ’νε Ραχ̌ι͜ά, ποτάμι͜α, θάλασσας εγόμωσεν ιχνάρι͜α Επήεν/Έρθεν και -ν- εκόνεψεν ση Βέροιας τα παρχάρι͜α Παναΐα, Παναΐα, ευκαιρώθαν τα χωρία! Τ’ εμετέρ’ εχπάσταν, φεύ’νε, σην Ελλάδαν πάν’ κονεύ’νε ♫ Τ’ εμετέρ’ πάν’ κι έρχουνταν σ’ έρημον το μοναστήρι σ’. Φέρ’νε μας χαπέρα̤ άμον άσπρα περιστέρα̤. Ρωμαίικα παλληκάρα̤, μ’ ανασπάλλετε τον Πόντον. Τον Πόντον τη Σουμελάς, τη Τραπεζούντας, τη Κερασούντας, τη Σινώπης και τη Σαμψούντας...Του Υψηλάντη, του Χρύσανθου, του Διογένη, του Στράβωνα, των Ακριτών... Τον Πόντον με τα κρύα νερά... Σκοτία στα ορμάνι͜α, μαύρον έν’ η θάλασσα σ’, ομάλι͜α τα παρχάρι͜α... Εκεί κρατεί η ρίζα μουν, εκεί τερούν τ’ ομμάτι͜α μουν...Εκέσ’ κρούει το καρδόπο μου, εκέσ’ είν’ τα μουράτι͜α μ’... Σουμέλα Παναΐα, του Χριστού η μάνα, έρθες μετ’ εμάς εντάμαν... Προσ̌κυνώ σε Παναΐα μ’... Αχ! Παναΐα, τ’ εμετέρτς τ’ ανθρώπ’ς...τ’ εμετέρτς τ’ ανθρώπ’ς ωρία!
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανασπάλλετε | ξεχνάτε | ||
| ανθρώπ’ς | ανθρώπους | ||
| δα̤κρόπα | (υποκορ.) δάκρυα | ||
| δείσαν | ομίχλη | δεῖσα=υγρασία, λάσπη, βρωμιά | |
| εγέντονε | έγινε | ||
| εγκάλια | αγκαλιά | ||
| εγομώθανε | γεμίσανε, βούρκωσαν, κόμπιασαν | ||
| εγόμωσεν | γέμισε μτφ. διέδωσε φήμες | ||
| εέντανε | έγιναν | ||
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| εκέσ’ | εκεί | ||
| εκόνεψεν | εγκαταστάθηκε, φώλιασε, προσγειώθηκε | konmak | |
| ελύγαν | έλιωσαν | ||
| εμετέρ’ | δικοί μας | ἡμέτερος | |
| εμετέρτς | ημέτερους, δικούς μου (ανθρώπους) | ἡμέτερος | |
| έν’ | είναι | ||
| εντάμαν | μαζί | ||
| επήεν | πήγε | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| έρθες | ήρθες | ||
| έρχουνταν | έρχονται | ||
| ευκαιρώθαν | άδειασαν, μτφ. ερημώθηκαν | ||
| εχπάσταν | αναχώρησαν, κίνησαν για | ||
| ιχνάρι͜α | χνάρια, ίχνη | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| κάσ̌ι͜α | απότομοι βράχοι, γκρεμοί | kaş | |
| κονεύ’νε | εγκαθίστανται, φωλιάζουν, προσγειώνονται (επί πτηνών) | konmak | |
| κρατεί | κρατάει, βαστάει, στέκει, αντέχει | ||
| κρούει | χτυπάει | κρούω | |
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| μουν | μας | ||
| μουράτι͜α | επιθυμίες, πόθοι | murat/murād | |
| ομάλι͜α | (επιρρ.) ομαλά, ευθεία, πεδιάδες, ίσια | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| ορμάνι͜α | δάση | orman | |
| ορμάνια | δάση | orman | |
| παλληκάρα̤ | παλληκάρια | παλληκάριον<πάλληξ, πάλλαξ | |
| Παναΐα | Παναγιά | ||
| παρχάρι͜α | ορεινοί τόποι θερινής βοσκής | ||
| πορπατεί | περπατάει | ||
| ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
| ρωμαίικα | (τουρκ. Rumca) η γλώσσα των Ρωμιών, η ποντιακή γλώσσα, αυτά που είναι των Ρωμιών γενικά | ||
| σκοτία | σκοτάδι | ||
| τερούν | κοιτούν | ||
| φέρ’νε | φέρνουν | ||
| φεύ’νε | φεύγουν | ||
| χ̌ι͜ονόπα | χιονάκια | ||
| χαπέρα̤ | ειδήσεις, νέα | haber/ḫaber | |
| χωρία | χωριά | ||
| ωρία | (προστ.) πρόσεξε, φύλαξε, φυλάξου, επέβλεψε |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| ανασπάλλετε | ξεχνάτε | ||
| ανθρώπ’ς | ανθρώπους | ||
| δα̤κρόπα | (υποκορ.) δάκρυα | ||
| δείσαν | ομίχλη | δεῖσα=υγρασία, λάσπη, βρωμιά | |
| εγέντονε | έγινε | ||
| εγκάλια | αγκαλιά | ||
| εγομώθανε | γεμίσανε, βούρκωσαν, κόμπιασαν | ||
| εγόμωσεν | γέμισε μτφ. διέδωσε φήμες | ||
| εέντανε | έγιναν | ||
| είν’ | (για πληθ.) είναι | ||
| εκέσ’ | εκεί | ||
| εκόνεψεν | εγκαταστάθηκε, φώλιασε, προσγειώθηκε | konmak | |
| ελύγαν | έλιωσαν | ||
| εμετέρ’ | δικοί μας | ἡμέτερος | |
| εμετέρτς | ημέτερους, δικούς μου (ανθρώπους) | ἡμέτερος | |
| έν’ | είναι | ||
| εντάμαν | μαζί | ||
| επήεν | πήγε | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| έρθες | ήρθες | ||
| έρχουνταν | έρχονται | ||
| ευκαιρώθαν | άδειασαν, μτφ. ερημώθηκαν | ||
| εχπάσταν | αναχώρησαν, κίνησαν για | ||
| ιχνάρι͜α | χνάρια, ίχνη | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| κάσ̌ι͜α | απότομοι βράχοι, γκρεμοί | kaş | |
| κονεύ’νε | εγκαθίστανται, φωλιάζουν, προσγειώνονται (επί πτηνών) | konmak | |
| κρατεί | κρατάει, βαστάει, στέκει, αντέχει | ||
| κρούει | χτυπάει | κρούω | |
| μετ’ | μαζί με (με αιτιατική), με (τρόπος) | ||
| μουν | μας | ||
| μουράτι͜α | επιθυμίες, πόθοι | murat/murād | |
| ομάλι͜α | (επιρρ.) ομαλά, ευθεία, πεδιάδες, ίσια | ||
| ομμάτι͜α | μάτια | ||
| ορμάνι͜α | δάση | orman | |
| ορμάνια | δάση | orman | |
| παλληκάρα̤ | παλληκάρια | παλληκάριον<πάλληξ, πάλλαξ | |
| Παναΐα | Παναγιά | ||
| παρχάρι͜α | ορεινοί τόποι θερινής βοσκής | ||
| πορπατεί | περπατάει | ||
| ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
| ρωμαίικα | (τουρκ. Rumca) η γλώσσα των Ρωμιών, η ποντιακή γλώσσα, αυτά που είναι των Ρωμιών γενικά | ||
| σκοτία | σκοτάδι | ||
| τερούν | κοιτούν | ||
| φέρ’νε | φέρνουν | ||
| φεύ’νε | φεύγουν | ||
| χ̌ι͜ονόπα | χιονάκια | ||
| χαπέρα̤ | ειδήσεις, νέα | haber/ḫaber | |
| χωρία | χωριά | ||
| ωρία | (προστ.) πρόσεξε, φύλαξε, φυλάξου, επέβλεψε |

