
Στιχουργοί: Σάββας Τσενεκίδης
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Έλα έμπα σ’ εγκαλιόπο μου, τρυγόνα μ’, ξάι μ’ αγρείσαι! Θ’ ευτάγ’ ατο παράδεισον τον τόπον για να κείσαι Τη καρδίας ι-μ’ το γερίν ακράνοιχτον επέμ’νεν, Τα δύο χέρι͜α μ’ τ’ άκλερα την ὲλα σ’ αναμέν’νε Το καπαέτι μ’ ποίον έν’ και ση ζωή σ’ ’κι βάλλτς με; Με το ινιάτι σ’ τ’ άπιστον πολεμάς ν’ ανασπάλλτς με Ας σην εγάπη σ’ τ’ άπιστον μανάχον τέρτι͜α εχτέθα Τα πόνια τριυλίζ’νε με αρ’ έρθα κι ετελέθα
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αγρείσαι | αγριεύεσαι, καταβάλλεσαι από ανεξήγητο φόβο | ||
| άκλερα | άκληρα, φτωχά, δυστυχή, ταλαίπωρα | ||
| ακράνοιχτον | μισάνοιχτο/η | ||
| αναμέν’νε | περιμένουν, αναμένουν | ||
| ανασπάλλτς | ξεχνάς | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ας σην | απ’ την | ασό σην (από την) | |
| βάλλτς | βάζεις | ||
| γερίν | αυλόπορτα | ||
| εγάπη | αγάπη | ||
| εγκαλιόπο | αγκαλίτσα | ||
| ὲλα | ερχομός, άφιξη | ||
| έμπα | (προστ.) μπες | ||
| έν’ | είναι | ||
| επέμ’νεν | απόμεινε | ||
| έρθα | ήρθα | ||
| ετελέθα | (αμτβ.) τελείωσα, εξαντλήθηκα, μτφ. πέθανα | ||
| ευτάγ’ | κάνω/ει, φτιάχνω/ει | εὐθειάζω | |
| εχτέθα | απόκτησα | ||
| ινιάτι | γινάτι, πείσμα | inat/ʿinād | |
| καπαέτι | φταίξιμο, σφάλμα, έγκλημα | kabahat/ḳabāḥat | |
| καρδίας | (τη, γεν.) καρδιάς, (τα, ονομ. πληθ.) καρδιές | ||
| κείσαι | κείτεσαι, ξαπλώνεις | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| μανάχον | (έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά | ||
| ξάι | καθόλου | ||
| πόνια | (ονομ.) πόνοι, (αιτ.) πόνους | ||
| τέρτι͜α | καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
| τριυλίζ’νε | τριγυρίζουν | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αγρείσαι | αγριεύεσαι, καταβάλλεσαι από ανεξήγητο φόβο | ||
| άκλερα | άκληρα, φτωχά, δυστυχή, ταλαίπωρα | ||
| ακράνοιχτον | μισάνοιχτο/η | ||
| αναμέν’νε | περιμένουν, αναμένουν | ||
| ανασπάλλτς | ξεχνάς | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ας σην | απ’ την | ασό σην (από την) | |
| βάλλτς | βάζεις | ||
| γερίν | αυλόπορτα | ||
| εγάπη | αγάπη | ||
| εγκαλιόπο | αγκαλίτσα | ||
| ὲλα | ερχομός, άφιξη | ||
| έμπα | (προστ.) μπες | ||
| έν’ | είναι | ||
| επέμ’νεν | απόμεινε | ||
| έρθα | ήρθα | ||
| ετελέθα | (αμτβ.) τελείωσα, εξαντλήθηκα, μτφ. πέθανα | ||
| ευτάγ’ | κάνω/ει, φτιάχνω/ει | εὐθειάζω | |
| εχτέθα | απόκτησα | ||
| ινιάτι | γινάτι, πείσμα | inat/ʿinād | |
| καπαέτι | φταίξιμο, σφάλμα, έγκλημα | kabahat/ḳabāḥat | |
| καρδίας | (τη, γεν.) καρδιάς, (τα, ονομ. πληθ.) καρδιές | ||
| κείσαι | κείτεσαι, ξαπλώνεις | ||
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| μανάχον | (έναρθρο) μοναχός, μοναχό, (επίρρ) μόνο/μοναχά | ||
| ξάι | καθόλου | ||
| πόνια | (ονομ.) πόνοι, (αιτ.) πόνους | ||
| τέρτι͜α | καημοί, βάσανα, στενοχώριες | dert | |
| τριυλίζ’νε | τριγυρίζουν | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας |

