
Στιχουργοί: Ανέστης Μωυσής
Συνθέτες: Ανέστης Μωυσής
Πώς ’κι τσ̌οκεύ’νε τα ραχ̌ι͜ά όντες αναστενάζω; Η σεβντά ’κι πουλίεται να στείλω ν’ αγοράζω Η σεβντά να επουλίουτον, εγώ τιδέν ’κ’ εθέλ’να Παράδες κατ’ ευρίουσαν, θ’ εγόραζα κι επαίρ’να Σεβντά έρθεν κι εκόνεψεν αδαπέσ’ σο καρδόπο μ’ Ενός χρονού φωλέαν έχ̌’ και τυρα̤ννίζ’ το ψ̌όπο μ’ Σεβντάν έχω, σεβντάν πουλώ και σεβνταλής γυρίζω Σεβντάν έχω σο καρδόπο μ’ και πώς να ταγιανίζω; ♫ Ση κρεβατί’ σ’ το γιάν’ καικά, σα ποδάρι͜α σ’ μερέαν ολίγον τόπον ποίσον με, τσούνας γεννεμασέαν Ο ήλιον εβασίλεψεν σ’ Αέρ’ τη Φόλ’ τ’ ορμία Εγώ είμαι -ν- ας ση Μούζενα¹, τ’ αρνί μ’ ας σα Λωρία² Υψήλανες, υψήλανες και τίναν ενεμένες; Απάν’ καικά σο κιντίν κατ’ έρχουσ’νε εδεβαίν’νες; Απάν’ σα ποδαρέας ι-σ’ αρνί μ’, θα πάω χάμαι Έπαρ’ με σ’ εγκαλόπο σου σπιχταγκαλι͜άστ’ και κράτ’ με ♫ Ο γέρον πα πλύσ̌κεται, η κόρ’ ’κι συγκλίσ̌κεται Τ’ έμορφα τα παλληκάρι͜α ελέπ’ και λιμπίσ̌κεται Τ’ οσπίτι σ’ να ’χαλάουτον, οξ̌ωκά να ’πεμένες Πουθέν μιγκίν να μ’ εύρηκες, σ’ εμέτερα να εμένες Κορτσόπον, ας σ’ οσπίτι σ’ κέσ’ εδέβα κι απιδέβα Έμαθα με όλους καλατσ̌εύ’ς, εμέναν απιδέβα Τα κάλλι͜α σ’ επερίσσεψαν, το αίμαν θα φουρκί͜ει σε-ν Κόρη, τη μάνα σ’ πέει ατο ας τερεί κι ας αντρί͜ει σε-ν
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αδαπέσ’ | εδώ μέσα | ||
| αντρί͜ει | αντρίζει, βρίσκει άντρα, παντρεύει την κόρη του | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απιδέβα | (προστ.) φύγε, άφησε πίσω, ξεπέρασε, προσπέρασε | από + διαβαίνω | |
| ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| γεννεμασέαν | γέννημα, γόνος | ||
| γιάν’ | πλάι, πλευρά | yan | |
| εγκαλόπο | αγκαλιά, αγκαλίτσα | ||
| εγόραζα | αγόραζα | ||
| εδέβα | (για τόπο) πέρασα, διέσχισα (για χρόνο) πέρασα | διαβαίνω | |
| εδεβαίν’νες | (για τόπο) περνούσες, διέσχιζες (για χρόνο) περνούσες | διαβαίνω | |
| εθέλ’να | ήθελα | ||
| εκόνεψεν | εγκαταστάθηκε, φώλιασε, προσγειώθηκε | konmak | |
| ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
| εμέτερα | δικά μας | ἡμέτερος | |
| έμορφα | όμορφα | ||
| ενεμένες | περίμενες, ανέμενες | ||
| επαίρ’να | έπαιρνα | ||
| έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
| επουλίουτον | πουλιόταν | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| έρχουσ’νε | ερχόσουν | ||
| εύρηκες | έβρισκες | ||
| ευρίουσαν | βρίσκονταν | ||
| έχ̌’ | έχει | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καικά | προς τα κάτω, εκεί ακριβώς, κοντά | ||
| καλατσ̌εύ’ς | μιλάς, συνομιλείς, συζητάς | keleci=καλός λόγος (Παλαιά Τουρκική Ανατολίας) | |
| κάλλι͜α | κάλλη | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| κατ’ | γιατί/γιατί δεν | ||
| κέσ’ | προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιντίν | απόγευμα, δείλι | ikindi | |
| κορτσόπον | κοριτσάκι | ||
| κράτ’ | κράτα, βάστα, κάνε κράτει (προστ.) | ||
| κρεβατί’ | κρεβατιού | ||
| λιμπίσ̌κεται | λιμπίζεται | ||
| λωρία | λουριά | ||
| μερέαν | μεριά | ||
| μιγκίν | πιθανός τρόπος, δυνατότητα | mümkün/mumkin | |
| ολίγον | λίγο | ||
| όντες | όταν | ||
| οξ̌ωκά | έξω | ||
| ορμία | ρυάκια, ρεματιές | ||
| οσπίτι | σπίτι | hospitium<hospes | |
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παράδες | λεφτά, χρήματα | para/pāre | |
| πέει | (προστ.) πες | ||
| ’πεμένες | (επεμένες) απέμενες | ||
| πλύσ̌κεται | πλένεται | ||
| ποδαρέας | πατημασιές, χνάρια | ||
| ποδάρι͜α | πόδια | ||
| ποίσον | (προστ.) κάνε, φτιάξε | ποιέω, ποιῶ | |
| πουθέν | πουθενά | ||
| πουλίεται | πουλιέται | ||
| ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
| σεβντά | αγάπη, έρωτας | sevda/sevdā | |
| σεβνταλής | ερωτοχτυπημένος, ερωτευμένος | sevdalı | |
| σεβντάν | αγάπη, έρωτα | sevda/sevdā | |
| σπιχταγκαλι͜άστ’ | σφιχταγκάλιασε | ||
| συγκλίσ̌κεται | κλίνει, γέρνει, σκύβει | ||
| ταγιανίζω | αντέχω, βαστάω, υπομένω | dayanmak | |
| τερεί | κοιτάει | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τίναν | ποιον/α | ||
| τσ̌οκεύ’νε | καταπίπτουν, επικάθονται, κλίνουν υπό το βάρος | çökmek | |
| τσούνας | σκύλας | κύων→κύαινα | |
| τυρα̤ννίζ’ | τυραννάω/ει, ταλαιπωρώ/εί | ||
| υψήλανες | ψήλωσες | ||
| φουρκί͜ει | πνίγει | ||
| φωλέαν | φωλιά | ||
| ’χαλάουτον | (εχαλάουτον) χαλούσε, καταστρεφόταν | ||
| χάμαι | χάνομαι, μτφ. πεθαίνω | ||
| ψ̌όπο | ψυχούλα |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αδαπέσ’ | εδώ μέσα | ||
| αντρί͜ει | αντρίζει, βρίσκει άντρα, παντρεύει την κόρη του | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απιδέβα | (προστ.) φύγε, άφησε πίσω, ξεπέρασε, προσπέρασε | από + διαβαίνω | |
| ας σ’ | (ας σου) από του, από τότε που/αφότου, (ας σο) από το/τα | ||
| ας σα | απ’ τα | ασό σα (από τα) | |
| γεννεμασέαν | γέννημα, γόνος | ||
| γιάν’ | πλάι, πλευρά | yan | |
| εγκαλόπο | αγκαλιά, αγκαλίτσα | ||
| εγόραζα | αγόραζα | ||
| εδέβα | (για τόπο) πέρασα, διέσχισα (για χρόνο) πέρασα | διαβαίνω | |
| εδεβαίν’νες | (για τόπο) περνούσες, διέσχιζες (για χρόνο) περνούσες | διαβαίνω | |
| εθέλ’να | ήθελα | ||
| εκόνεψεν | εγκαταστάθηκε, φώλιασε, προσγειώθηκε | konmak | |
| ελέπ’ | βλέπει/βλέπω | ||
| εμέτερα | δικά μας | ἡμέτερος | |
| έμορφα | όμορφα | ||
| ενεμένες | περίμενες, ανέμενες | ||
| επαίρ’να | έπαιρνα | ||
| έπαρ’ | (προστ.) πάρε | ||
| επουλίουτον | πουλιόταν | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| έρχουσ’νε | ερχόσουν | ||
| εύρηκες | έβρισκες | ||
| ευρίουσαν | βρίσκονταν | ||
| έχ̌’ | έχει | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καικά | προς τα κάτω, εκεί ακριβώς, κοντά | ||
| καλατσ̌εύ’ς | μιλάς, συνομιλείς, συζητάς | keleci=καλός λόγος (Παλαιά Τουρκική Ανατολίας) | |
| κάλλι͜α | κάλλη | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| κατ’ | γιατί/γιατί δεν | ||
| κέσ’ | προς τα εκεί, προς το μέρος εκείνο | κέσου<κεῖσ’<κεῖσε<ἐκεῖσε | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κιντίν | απόγευμα, δείλι | ikindi | |
| κορτσόπον | κοριτσάκι | ||
| κράτ’ | κράτα, βάστα, κάνε κράτει (προστ.) | ||
| κρεβατί’ | κρεβατιού | ||
| λιμπίσ̌κεται | λιμπίζεται | ||
| λωρία | λουριά | ||
| μερέαν | μεριά | ||
| μιγκίν | πιθανός τρόπος, δυνατότητα | mümkün/mumkin | |
| ολίγον | λίγο | ||
| όντες | όταν | ||
| οξ̌ωκά | έξω | ||
| ορμία | ρυάκια, ρεματιές | ||
| οσπίτι | σπίτι | hospitium<hospes | |
| πα | πάλι, επίσης, ακόμα | ||
| παράδες | λεφτά, χρήματα | para/pāre | |
| πέει | (προστ.) πες | ||
| ’πεμένες | (επεμένες) απέμενες | ||
| πλύσ̌κεται | πλένεται | ||
| ποδαρέας | πατημασιές, χνάρια | ||
| ποδάρι͜α | πόδια | ||
| ποίσον | (προστ.) κάνε, φτιάξε | ποιέω, ποιῶ | |
| πουθέν | πουθενά | ||
| πουλίεται | πουλιέται | ||
| ραχ̌ι͜ά | ράχες, βουνά | ||
| σεβντά | αγάπη, έρωτας | sevda/sevdā | |
| σεβνταλής | ερωτοχτυπημένος, ερωτευμένος | sevdalı | |
| σεβντάν | αγάπη, έρωτα | sevda/sevdā | |
| σπιχταγκαλι͜άστ’ | σφιχταγκάλιασε | ||
| συγκλίσ̌κεται | κλίνει, γέρνει, σκύβει | ||
| ταγιανίζω | αντέχω, βαστάω, υπομένω | dayanmak | |
| τερεί | κοιτάει | ||
| τιδέν | τίποτα | ||
| τίναν | ποιον/α | ||
| τσ̌οκεύ’νε | καταπίπτουν, επικάθονται, κλίνουν υπό το βάρος | çökmek | |
| τσούνας | σκύλας | κύων→κύαινα | |
| τυρα̤ννίζ’ | τυραννάω/ει, ταλαιπωρώ/εί | ||
| υψήλανες | ψήλωσες | ||
| φουρκί͜ει | πνίγει | ||
| φωλέαν | φωλιά | ||
| ’χαλάουτον | (εχαλάουτον) χαλούσε, καταστρεφόταν | ||
| χάμαι | χάνομαι, μτφ. πεθαίνω | ||
| ψ̌όπο | ψυχούλα |

¹ Μούζενα ή/και Μούζαινα (σημ. Aydınlar): στους νότιους πρόποδες του όρους Κουλάτ και δυτικά του χωριού Σταυρίν, υπήρχε μια ομάδα δέκα περίπου ελληνικών χωριών με τη γενική ονομασία Μούζενα (Πας Μούζενα, Τσιμερά, Χατς, Αε-Φωκάς, Αγρίδ’, Παλλαδάντων, Μασούρα, Λωρία, Σίσσα, Χάραβα Κινέη και Ντεμιρτσίκιοϊ) ² Λωρία: αρκετά μεγάλη ενορία της Κρώμνης ευρισκόμενη στα βόρεια του Νανάκ κοντά στις πρώτες κατωφέρειες της ίδιας χαράδρας
