
Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Ανάθεμα τη μάνα σ’ εσέναν ποδεδίζω Το κετσ̌ίνεμα μ’ -ν- εφέκα αρ’ για τ’ εσέν νουνίζω Τση κεμεντζ̌ές ο γάιδαρον τρία κόρδας φορτούται Έρθεν απάν’ σα γόνατα και ’κ’ επορεί να σ’κούται Το κεμεντζ̌όπο μ’ κελαηδεί εγώ χ̌ι͜ολιδονίζω Εφέκα το κετσ̌ίνεμα μ’ και για τ’ εσέν νουνίζω Η κεμεντζ̌έ μ’ κοκκύμελον, το τοξάρι μ’ ελαίαν Σα κόκκινα τα μάγουλα σ’ έχω σταυροδοντέαν Απέσ’ σο κεμεντζ̌όπο μου, τρυγόνα μ’, να εχώρ’νες Τα φυλαχτά τα λώματα σ’ καθημερ’νά να εφόρ’νες [Έι] Αν άν’ να πάω καίγουμαι κάτ’ αν πάω, πιάνω Ατού σ’ άσπρον το καρδόπο σ’ να κείμαι κι αποθάνω Χ̌αίρουμαι, πώς ’κι χ̌αίρουμαι; Λέγω, «νασάν εμένα»! Άντρα σ’ θα πάει σην ξενιτει͜άν εσέν θ’ αφήν’ εμένα Ο ουρανόν κι η θάλασσα, η γης κι όλια τα πάντα Έλα, πουλί μ’, ας χ̌αίρουμες, πασ̌κείμ’ θα ζούμε πάντα;
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| άν’ | άνω, πάνω, άνωθεν | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αποθάνω | πεθαίνω | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ατού | εκεί (σε τόπο ή σημείο που βρίσκεται σε κάποιο απόσταση) | ||
| αφήν’ | αφήνει | ||
| ελαίαν | ελιά | ||
| επορεί | μπορεί | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| εφέκα | άφησα | ||
| εφόρ’νες | φορούσες | ||
| εχώρ’νες | χωρούσες | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καθημερ’νά | καθημερινά | ||
| καίγουμαι | καίομαι | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| κείμαι | κείτομαι, ξαπλώνω | ||
| κεμεντζ̌έ | λύρα | kemençe/kemānçe | |
| κεμεντζ̌ές | λύρας | kemençe/kemānçe | |
| κεμεντζ̌όπο | (υποκορ.) λύρα | kemençe/kemānçe | |
| κετσ̌ίνεμα | βιοπορισμός | geçinme | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κοκκύμελον | το δέντρο δαμασκηνιά, δαμάσκηνο | ||
| κόρδας | χορδές | ||
| λώματα | ρούχα | λῶμα/λωμάτιον | |
| νασάν | χαρά σε | ||
| νουνίζω | σκέφτομαι | ||
| όλια | όλα | ||
| πασ̌κείμ’ | μήπως, μήπως (και) | πᾶς καί ἔνι | |
| ποδεδίζω | (ενεργ. και μέση) χαίρομαι, απολαμβάνω, προσκυνώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| σ’κούται | σηκώνεται | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τση | της | ||
| φορτούται | φορτώνεται | ||
| χ̌αίρουμαι | χαίρομαι | ||
| χ̌αίρουμες | χαιρόμαστε | ||
| χ̌ι͜ολιδονίζω | κελαηδώ, τραγουδώ σαν χελιδόνι |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| άν’ | άνω, πάνω, άνωθεν | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| απέσ’ | μέσα | ||
| αποθάνω | πεθαίνω | ||
| αρ’ | εισάγει ή τονίζει πρόταση με ποικίλες σημασιολογικές αποχρώσεις: λοιπόν, άρα, έτσι, επομένως, δηλαδή, τέλος πάντων, τώρα, άντε, με χροιά παρότρυνσης ή επίγνωσης, όπως το τουρκ. ha | ἄρα | |
| ατού | εκεί (σε τόπο ή σημείο που βρίσκεται σε κάποιο απόσταση) | ||
| αφήν’ | αφήνει | ||
| ελαίαν | ελιά | ||
| επορεί | μπορεί | ||
| έρθεν | ήρθε | ||
| εφέκα | άφησα | ||
| εφόρ’νες | φορούσες | ||
| εχώρ’νες | χωρούσες | ||
| ’κ’ | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| καθημερ’νά | καθημερινά | ||
| καίγουμαι | καίομαι | ||
| καρδόπο | καρδούλα | ||
| κείμαι | κείτομαι, ξαπλώνω | ||
| κεμεντζ̌έ | λύρα | kemençe/kemānçe | |
| κεμεντζ̌ές | λύρας | kemençe/kemānçe | |
| κεμεντζ̌όπο | (υποκορ.) λύρα | kemençe/kemānçe | |
| κετσ̌ίνεμα | βιοπορισμός | geçinme | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κοκκύμελον | το δέντρο δαμασκηνιά, δαμάσκηνο | ||
| κόρδας | χορδές | ||
| λώματα | ρούχα | λῶμα/λωμάτιον | |
| νασάν | χαρά σε | ||
| νουνίζω | σκέφτομαι | ||
| όλια | όλα | ||
| πασ̌κείμ’ | μήπως, μήπως (και) | πᾶς καί ἔνι | |
| ποδεδίζω | (ενεργ. και μέση) χαίρομαι, απολαμβάνω, προσκυνώ | από+δέδιν (<δείδω=φοβάμαι, ανησυχώ) | |
| σ’κούται | σηκώνεται | ||
| τρυγόνα | το πουλί τρυγόνι, χαϊδευτική προσφώνηση γυναίκας | ||
| τση | της | ||
| φορτούται | φορτώνεται | ||
| χ̌αίρουμαι | χαίρομαι | ||
| χ̌αίρουμες | χαιρόμαστε | ||
| χ̌ι͜ολιδονίζω | κελαηδώ, τραγουδώ σαν χελιδόνι |

