Στιχουργοί: Παραδοσιακό
Συνθέτες: Παραδοσιακό
Απάν’ σ’ όρος του Μελά Παναΐα Σουμελά, -τα- Παναΐα Σου-... Απάν’ σ’ όρος του Μελά Παναΐα Σουμελά Έρημον το μαναστήρ’, άμον έναν κοιμητήρ’ Ατσ̌άπ’ τίναν αναμέν’; Τον καλόερον περ’μέν’ Ατός να κρούει το κωδών’, ν’ αφουκράται ο Θεόν και σα μνήματα να πάει και τρισάγια να ’φτάει και σα μνήματα να πάει και τρισάγια να ’φτάει, -τα- και τρισάγια-... Και τη Τρίχας το γεφύρ’ πώς επέμ’νεν αποσκάλ’; -τα- πώς επέμ’νεν α-... Και τη Τρίχας το γεφύρ’ πώς επέμ’νεν αποσκάλ’; Ποίος το τεμέλ’ θα βάλ’ να τελείται τ’ αποσκάλ’; Ατσ̌άπ’ τίναν αναμέν’; Πρωτομάστοραν περ’μέν’ Πρωτομάστοραν περ’μέν’, το γεφύρ’ ατός να στέν’ Ξένος, συγγενός εκεί να πατεί και να δα̤βαίν’ Ξένος, συγγενός εκεί να πατεί και να δα̤βαίν’, -τε- να πατεί και να-... Κι η Ρομάνα σον παρχάρ’ είχ̌εν και πολλά ιχπάρ’, -τα- είχ̌εν και πολλά... Κι η Ρομάνα σον παρχάρ’ είχ̌εν και πολλά ιχπάρ’ Το ξυλένεν το δρουβάν’, σο μαρτάκ’ ποίος κρεμάν’; Άτσ̌απα τίναν περ’μέν’; Τη Ρομάναν αναμέν’ Τη Ρομάναν αναμέν’ σον παρχάρ’ ατέ ν’ εβγαίν’ Σίτα̤ κρούει και το ξυλάγγ’ ν’ αφουκράται κεμεντζ̌έν Σίτα̤ κρούει και το ξυλάγγ’ ν’ αφουκράται κεμεντζ̌έν, -τα- ν’ αφουκράται κε-... Τραπεζούντα, çok güzel her zaman kültürtemel, de her zaman kültü… Τραπεζούντα, çok güzel her zaman kültürtemel¹ Άστρον φωτεινό τ’ αυγής, κάστρον και τ’ ανατολής Και γιατί τερείς αγνά; έ͜εις παράπονα πικρά και ’κι λες τα μυστικά; Τραπεζούντα çok güzel her zaman kültürtemel Τραπεζούντα çok güzel her zaman kültürtemel, de her zaman kültü-…¹
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλευση |
|---|---|---|---|
| αγνά | αξιοθαύμαστα, περίεργα | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| αναμέν’ | περιμένει | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| αποσκάλ’ | ημιτελές, ατελές, δουλειά που έχει μείνει στη μέση | ||
| ατέ | αυτή | ||
| ατός | αυτός | ||
| ατσ̌άπ’ | άραγε, αναρωτιέμαι | acep/ʿaceb | |
| άτσ̌απα | άραγε, αναρωτιέμαι | acaba/ʿacebā | |
| αφουκράται | αφουγκράζεται | ||
| γεφύρ’ | γέφυρα, γεφύρι | ||
| δα̤βαίν’ | (για τόπο) περνάει, διασχίζει, (για χρόνο) περνάει (γενικότερα) περνάει, παύει, τελειώνει | διαβαίνω | |
| δρουβάν’ | ξύλινο αγγείο μέσα στο οποίο φτιάχνεται το βούτυρο από γάλα ή γιαούρτι | ||
| έ͜εις | έχεις | ||
| εβγαίν’ | βγαίνει | ||
| επέμ’νεν | απόμεινε | ||
| ιχπάρ’ | τύχη | ikbal/iḳbāl με παραφθορά του λ σε ρ | |
| κεμεντζ̌έν | λύρα | kemençe/kemānçe | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κρεμάν’ | κρεμάει | ||
| κρούει | χτυπάει | κρούω | |
| κωδών’ | κουδούνι | ||
| μαναστήρ’ | μοναστήρι | ||
| μαρτάκ’ | δοκάρι στέγης οριζόντιας | ||
| ξυλάγγ’ | ξύλινο αγγείο στο οποίο γίνεται μέσω ανακίνησης ο διαχωρισμός του βούτυρου από το γάλα ή από το γιαούρτι | ||
| ξυλένεν | ξύλινο | ||
| Παναΐα | Παναγιά | ||
| παρχάρ’ | ορεινός τόπος θερινής βοσκής | ||
| περ’μέν’ | περιμένει | ||
| ποίος | (ερωτημ.) ποιός, (αναφ.αντων.) όποιος | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ρομάνα | παρχαρομάνα, γυναίκα επιφορτισμένη με την επιμέλεια των ζώων και άλλες γαλακτοκομικές εργασίες στο παρχάρι (θερινό βοσκοτόπι) | ||
| σίτα̤ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| στέν’ | στήνει | ||
| συγγενός | συγγενής | ||
| τελείται | (αμτβ.) τελειώνει, εξαντλείται, μτφ. πεθαίνει | ||
| τεμέλ’ | θεμέλιο | ||
| τερείς | κοιτάς | ||
| τίναν | ποιον/α | ||
| ’φτάει | (ευτάει) κάνει, φτιάχνει | εὐθειάζω |
| Κείμενο | Επεξήγηση | Ετυμ. Ρίζα | Προέλ. |
|---|---|---|---|
| αγνά | αξιοθαύμαστα, περίεργα | ||
| άμον | σαν, όπως, καθώς | ἅμα | |
| αναμέν’ | περιμένει | ||
| απάν’ | πάνω | ||
| αποσκάλ’ | ημιτελές, ατελές, δουλειά που έχει μείνει στη μέση | ||
| ατέ | αυτή | ||
| ατός | αυτός | ||
| ατσ̌άπ’ | άραγε, αναρωτιέμαι | acep/ʿaceb | |
| άτσ̌απα | άραγε, αναρωτιέμαι | acaba/ʿacebā | |
| αφουκράται | αφουγκράζεται | ||
| γεφύρ’ | γέφυρα, γεφύρι | ||
| δα̤βαίν’ | (για τόπο) περνάει, διασχίζει, (για χρόνο) περνάει (γενικότερα) περνάει, παύει, τελειώνει | διαβαίνω | |
| δρουβάν’ | ξύλινο αγγείο μέσα στο οποίο φτιάχνεται το βούτυρο από γάλα ή γιαούρτι | ||
| έ͜εις | έχεις | ||
| εβγαίν’ | βγαίνει | ||
| επέμ’νεν | απόμεινε | ||
| ιχπάρ’ | τύχη | ikbal/iḳbāl με παραφθορά του λ σε ρ | |
| κεμεντζ̌έν | λύρα | kemençe/kemānçe | |
| ’κι | δεν | οὐκί<οὐχί | |
| κρεμάν’ | κρεμάει | ||
| κρούει | χτυπάει | κρούω | |
| κωδών’ | κουδούνι | ||
| μαναστήρ’ | μοναστήρι | ||
| μαρτάκ’ | δοκάρι στέγης οριζόντιας | ||
| ξυλάγγ’ | ξύλινο αγγείο στο οποίο γίνεται μέσω ανακίνησης ο διαχωρισμός του βούτυρου από το γάλα ή από το γιαούρτι | ||
| ξυλένεν | ξύλινο | ||
| Παναΐα | Παναγιά | ||
| παρχάρ’ | ορεινός τόπος θερινής βοσκής | ||
| περ’μέν’ | περιμένει | ||
| ποίος | (ερωτημ.) ποιός, (αναφ.αντων.) όποιος | ||
| πολλά | (επίθ.) πολλά, (επίρρ.) πολύ | ||
| ρομάνα | παρχαρομάνα, γυναίκα επιφορτισμένη με την επιμέλεια των ζώων και άλλες γαλακτοκομικές εργασίες στο παρχάρι (θερινό βοσκοτόπι) | ||
| σίτα̤ | καθώς, ενώ | σόταν<εις όταν | |
| στέν’ | στήνει | ||
| συγγενός | συγγενής | ||
| τελείται | (αμτβ.) τελειώνει, εξαντλείται, μτφ. πεθαίνει | ||
| τεμέλ’ | θεμέλιο | ||
| τερείς | κοιτάς | ||
| τίναν | ποιον/α | ||
| ’φτάει | (ευτάει) κάνει, φτιάχνει | εὐθειάζω |
¹Τραπεζούντα, πανέμορφη πάντα κοιτίδα (θεμέλιο) πολιτισμού
Με την ευγενική χορηγία φιλοξενίας της 